Ik stel voor dat we dat stil houden, maar tot u schrijft thans de voormalige voorzitter van de Kamercommissie betreffende de Verkiezingsuitgaven en de Boekhouding van de Politieke Partijen. Een commissie die openbaar is, maar ik heb nooit iemand op de publieksbanken gezien. Ten onrechte.
De feiten zijn verjaard, en dus kan ik gerust bekennen: ik heb één keer in mijn leven geveinsd dat ik ziek was. Eind jaren tachtig, tijdens een zevendaagse studiereis georganiseerd door het Zwitserse Ministerie van Buitenlandse Zaken. Ten behoeve van een kransje van Belgische journalisten aan wie het Zwitserse model zou worden uitgelegd. Een interessant, uitzonderlijk model: in de Grondwet staat bijvoorbeeld dat het land geen hoofdstad heeft. En geen meerderheid en oppositie.
Het is een memorabel moment uit de geschiedenis van de televisie: de langste ononderbroken uitzending ooit. Ze duurde maar liefst 134 uur en 45 minuten. Ze liep tussen 16 en 22 juni 2011; in Noorwegen gaat op dat moment van het jaar de zon nauwelijks onder. Er werd haast niet in gesproken, er werd vooral getoond. Beelden van de met fjorden bezaaide Noorse kustlijn, van Bergen in het zuiden tot Kirkenes in het uiterste noorden. Vele uren aan een stuk. Meer dan zestig procent van de Noorse bevolking keek. NRK2 – zeg maar het Noorse Canvas – was, anders dan op alle andere dagen, zes dagen lang ’s lands drukst bekeken zender.
Het is een anekdote uit De Tijd die verspreiding verdient. Een paar dagen voor Qatargate losbarstte, kwam een in Parijs docerende Italiaanse professor in het Europees Parlement een studie voorstellen over de noodzaak een ethisch comité op te richten. Niet één Europese verkozene kwam daarvoor opdagen. En ze zijn, zoals u – met alle respect – naar alle waarschijnlijkheid niet weet, met 705. Want een belangrijk kenmerk van deze Hoge Vergadering is een voorkeur voor het verborgene.
Het is een wezenskenmerk van het Gentse stadsbestuur: ontkenningsgedrag, volgehouden tot de laatste snik. Nee, we knallen niet tegen de muur; we hebben namelijk beslist dat er geen muur is. En als de muur van de werkelijkheid er dan toch blijkt te zijn, dan volgt: die muur, daar hebben wij niets mee te maken; die moet daar door anderen zijn gezet.
Je werkt twintig, misschien zelfs dertig jaar bij de openbare omroep, en dan valt de bijl. We lezen daarover in de kranten. Op de obligate staking, wat vakbondsberichten en enig sentimenteel geblaat na is de berichtgeving over het bloedbad op de eigen radio, televisie en site zeer summier.
Er is (te) vaak nauwelijks verschil tussen de duidingsprogramma’s van de Vlaamse openbare omroep en absurd amateurtheater. In wezen gaat dat over het verschil tussen doen alsof en bezig zijn met wat ertoe doet, het onderscheid tussen spel en knikkers. Dat verschil is zelden zo pijnlijk in beeld gebracht als in De Afspraak van vorige vrijdag. De kijkers zijn daar met een kluitje in het riet gestuurd. Als er ooit een Award voor Gemiste Vragen komt, dan weet ik het heel zeker: deze aflevering is minstens een nominatie waard. Alle sérieux is daar immers netjes neergelegd.
Wat het is? Een zo getrouw mogelijke raming van alle inkomsten en uitgaven. Gegoten in een wet. Waarom cruciaal? Omdat ze onze financiële gezondheid weerspiegelt; hebben we over, of komen we tekort? Waarom nog crucialer dan cruciaal? Omdat ze, meer dan het kan in woorden, de concretisering is van politieke wil: waar geven we geld aan uit, waaraan niet? Bij wie halen we dat geld en bij wie niet? Het verschil tussen links en rechts is nergens beter af te lezen. De begroting dus.