Het zijn rare tijden. Jarenlang zijn het de christendemocraten geweest die erom bekend stonden geen standpunten in te nemen. Hooguit kwam uit christendemocratische mond dat iets enerzijds zus, maar anderzijds zo zat. Wat het onmiskenbare voordeel bood dat ze weliswaar nooit een standpunt hadden, maar wel altijd twee.

Maar aan alles komt een eind. Vandaag is Groen de partij zonder standpunten. Voorzitster Almaci sprak in haar nieuwjaarstoespraak met geen woord over de kernuitstap. Hoewel dat, als we vicepremier Petra De Sutter mogen geloven, het groene dossier bij uitstek is.

Ook opvallend: voor de dagelijks stijgende energiefactuur heeft zo ongeveer iedereen een (begin van een) oplossing. Met als uitzondering: de groene minister van Energie. Een in wezen absurde toestand die ook aanleiding was voor een amusant stuk absurd theater vorige week in De Afspraak, met Tinne Van der Straeten (TVDS) in de hoofdrol en Bart Schols (BS) als aangever.

Soms moet een columnist nederig het hoofd buigen. Meestal creëer je meerwaarde door scherp te kijken en origineel te formuleren. Soms is dat onmogelijk. Zoals vandaag. Omdat ik de werkelijkheid niet kan overtreffen. Ik heb gewoon een aantal passages uitgetikt. Zonder euhs, zonder versprekingen, zonder het gebruikelijke taalkundige geknoei van onze politici. (De oude truc om ook dat allemaal uit te tikken wil ik hier niet gebruiken).

Ik heb wel stukken weggeknipt. Op eenvoudig verzoek kan de lezer het geheel (3300 woorden, bevattende nog veel meer absurditeit) toegezonden krijgen. Het verhaal begint na het obligate videofragment: de premier waarschuwt dat de oplossingen voor de stijgende energieprijzen zwaar zullen wegen op de overheidsfinanciën.  

-        TVDS : Dit is natuurlijk geknipt uit een antwoord van tien minuten, waarin de premier heeft gezegd dat de situatie ernstig is, de prijzen zijn veel hoger dan we ingeschat hadden voordien, en dat we maatregelen moeten nemen, ook voor de middenklasse, maar dat die wel doelgericht moeten zijn. En dat is ook exact mijn standpunt. We hebben met deze regering al veel maatregelen genomen, voor de mensen die het het moeilijkste hebben…

-        BS : Dat weet ik, maar ik wil even bij de quote van de premier blijven, want de vraag is: die BTW-verlaging, wordt dat iets of wordt dat niets? Wat zegt Groen?

-        TVDS : Ik ga mijn zin afmaken.  We hebben een aantal maatregelen genomen, zoals de uitbreiding van het sociaal tarief, maar wat we ook gedaan hebben is een grote hervorming van de energiefactuur…

-        BS : Maar daar kom ik straks op, hoor.

-        TVDS : Ja, maar dat is het antwoord op de BTW. Dat is een structurele maatregel.

-        BS : Hoe bedoelt u?

-        TVDS : Dat is een structurele maatregel, op de energiefactuur, met de accijnshervoming. Eigenlijk een regelaar op de factuur die ervoor zorgt dat de kosten niet de pan uitswingen. Het is dat wapen dat we gemaakt hebben en dat we nu ook efficiënt moeten gaan inzetten. En vandaag worden er voorstellen gedaan, zoals bijvoorbeeld de BTW-verlaging, maar ook de energiecheque, en al die maatregelen zullen we moeten beoordelen of ze doen wat we nodig hebben.

-        BS : Wat zegt Groen over de BTW-verlaging?

-        TVDS : We hebben altijd gezegd dat de BTW-verlaging een algemene maatregel is, waarvan we altijd de bedenking hadden dat als je dat op een dergelijke algemene manier gaat invoeren: heeft iedereen dat wel even hard nodig? Vandaag zitten we wel in een situatie waarbij de prijzen zodanig de pan uit swingen dat het mijn absolute mening is dat we daar geen a priori kunnen over hebben en dat we wel degelijk met een open blik naar alles moeten kunnen kijken.

-        BS : Maar zelfs als iedereen dat niet echt nodig heeft, fundamenteel, het gaat over laat ons zeggen het basisgebruik, laat ons zeggen 3000 kilowattuur per jaar. Ik heb eigenlijk nog altijd geen deftige uitleg gekregen langs politieke kant: waarom dat op 21 procent staat, voor dat volledige bedrag. Is dat voor u een basisproduct of niet?

-        TVDS : Awel, ik vind dat eigenlijk heel pertinent om te zeggen dat je dat fundamenteel moet gaan bekijken. Dus we zitten met die 21 procent, we zitten ook met andere tarieven op andere energiedragers, zoals steenkool bijvoorbeeld, en wat we vandaag zien is dat onze BTW niet meer in lijn is met de energietransitie.

-        BS : Maar wat vindt u dan dat dat moet zijn, BTW op elektriciteit?

-        TVDS : En dus gaan we dat effectief toch grondig moeten bekijken.

-        BS : Maar wat is uw standpunt; dat probeer ik te weten te komen.

-        TVDS : Mijn standpunt is dat er vandaag mensen zijn die zwaar getroffen worden door de stijgende energieprijzen. En dat we maatregelen gaan moeten nemen om die effectief te gaan helpen. En die maatregelen moeten een impact hebben op korte termijn en die moeten ook doelgericht zijn. En dus dat wil zeggen…

-        BS : BTW-verlaging met andere woorden…

-        TVDS : BTW-verlaging kan een optie zijn, als we dat doelgericht kunnen maken. En vandaar dat we zeggen..

-        BS : Wat is doelgericht voor u?

-        TVDS : Doelgericht wil zeggen: de mensen die het het meest nodig hebben. En vandaag kunnen we onmogelijk nog zeggen dat dat enkel gaat over de mensen die van het sociaal tarief kunnen genieten.

-        BS : Maar ik hoor gisteren in Terzake experts zeggen: dat gaat over 400.000 gezinnen, en binnenkort over 800.000 als we niet opletten.

-        TVDS : Hoe wilt u zeggen?

-        BS : Die in de problemen komen. Die meer dan tien procent van hun inkomen besteden aan energie.

-        TVDS : Exact wat ik zeg. Dus voor de winter hebben we niet gewacht om op te treden voor die mensen die het toen het moeilijkst hadden, dat zijn mensen die een sociaal tarief hebben. We hebben die doelgroep uitgebreid, vandaag tot twee miljoen mensen die recht hebben op een sociaal tarief. Vandaag kunnen we moeilijk zeggen dat dat de enige mensen zijn die in moeilijkheden komen. Integendeel hè.

-        BS : Ik ga het toch nog eens anders vragen. Wat is op dit ogenblik in de Wetstraat de reden dat er ook maar enige twijfel is om die BTW laat ons zeggen op zijn minst op een deel van die elektriciteit, naar zes procent te brengen? Ik zie steenkool op twaalf procent staan. Elektriciteit op 21. Water op zes procent.

-        TVDS : Dat is echt fundamenteel misgroeid.

-        BS : En hoe komt het dat niet iedereen daar radicaal afstand van neemt, op een moment als dit?

-        TVDS : Omdat er natuurlijk structurele hervormingen zijn waar je goed over nadenkt. Dat doe je niet overnight; dat hebben we trouwens ook niet gedaan met de vorige maatregelen die we genomen hebben…

-        BS : Het gaat veel geld kosten.

-        TVDS : Maar de overheidsfinanciën zijn natuurlijk ook wel een zorg… Ik weet dat het nu voor u misschien frustrerend overkomt, en de kijker denkt: wat is het nu?

Toch mooi hoe de minister zelf de cirkel rond maakt. En plots het verbijsterde onbegrip van de kijker verwoordt. En letterlijk zegt: wat is het nu? Volgens de regels van het absurd theater is er op die vraag vanzelfsprekend geen antwoord. Nog een kleine overdosis?

-        TVDS : Op korte termijn zijn de meest efficiënte maatregelen dat we effectief op korte termijn en snel een tegemoetkoming kunnen doen. Waardoor dat we...  

-        BS : En waaruit bestaat die?

-        TVDS : En we hebben vandaag op onze energiefactuur een regelaar gezet, dat is de accijnshervorming, een regelaar waarvan we nu moeten overwegen, oké, dat is een regelaar, moeten we de knop toedraaien? Bijvoorbeeld. Dat zou een mogelijkheid kunnen zijn. -        BS : En wat bedoelt u met een regelaar?

-        TVDS : Vandaag hebben we een accijns op de factuur. Die factuur regelt de schommelingen, de prijsschommelingen, onder andere wat betreft de heffingen. We hebben ook altijd gezegd dat we dat gaan bekijken in functie van als er andere problemen zijn.  Dus, moeten we die regelaar gebruiken om effectief te gaan regelen. Geestig, nietwaar.

Wat doet een regelaar? Regelen. Maar niet zomaar, niet veel of weinig. Nee, een regelaar regelt effectief. Zou Tinne misschien ‘efficiënt’ hebben bedoeld? Nee toch? Had ze maar leren spreken! Absurd theater dus.

Ik herinner me uit mijn jonge jaren dat deze kunstvorm ook ‘anti-theater’ werd genoemd.

Doorbraak, 18 januari 2022