Het is vaak simpel. Er is een Stemtest van de Vlaamse openbare omroep maar die blijkt beperkt tot the powers that be. In een samenleving als de onze moet je dat dan uitgelegd krijgen. Zeker als blijkt dat andere stemtesten van andere media wél verder gaan dan alleen maar die powers that be. En dus moet de omroep per se bewijzen dat er voor die beperking goede redenen zijn.

En dus zagen we vorige vrijdag in De Afspraak Els Ampe van Voor U. Omringd door de wetenschapper die de test heeft gemaakt, de openbare omroep (in een dubieuze dubbelrol van én betrokken partij én moderator) en een journalist van De Morgen. (In de jaren zestig had men dat het media-politiek complex  genoemd.) Met één opdracht: bewijzen dat de partij van mevrouw Ampe een non-partij is, die bijgevolg in De Stemtest geen plaats kan krijgen.

Die opdracht is – kijkt u het maar na [link: vrtmax] – feestelijk mislukt. Omdat de aangedragen argumenten geen argumenten bleken te zijn. En je hoefde geen expert-stemtesten te zijn om dat te zien.

Ideologie

Het panel wou van Ampe weten wat de ideologie was van haar partij. Ampe zei dat Voor U in het klassieke schema van liberalen, socialisten, enz.. niet paste. Dat Voor U alleen maar een aantal uitgangspunten had waarvan bij voorrang werk moest worden gemaakt omdat dat volgens haar partij het beste is voor de hele samenleving.

Het panel vond dat ruim onvoldoende. Wie geen klassieke ideologie heeft is geen partij. Als marktkramers die alleen appelen en peren verkopen en beslissen dat citroenen en limoenen niet bij het  fruit mogen, omdat het overduidelijk geen appelen of peren zijn, en alleen appelen en peren fruit zijn.

Out of the box denken is nochtans wat altijd zeer geprezen wordt. Nu blijkbaar niet (meer). Net als diversiteit. ‘We zijn verschillende mensen die, ondanks die verschillen, het eens zijn over wat we kunnen doen ten voordele van de samenleving’, zei Ampe. Dat maakte geen indruk op het panel: alleen diversiteit onder mensen die hetzelfde denken is échte diversiteit.

Particratie

Verbazend was ook hoe dat panel plots de verdediging opnam van de partijtucht en zelfs van de particratie. Wat altijd is afgedaan als een van dé kwalen van de politiek bleek ineens een onvervangbaar middel voor de behouden vaart van het schip van staat.

Bij Voor U krijgen verkozenen een zeer ruime mate van individuele vrijheid. Dat bleek plots een belangrijke factor van fundamentele instabiliteit. En een bewijs temeer dat de formatie van mevrouw Ampe geen echte partij is en dus niet in De Stemtest kon.

Dat in verschillende democratische landen verkozenen altijd geacht worden zelf te oordelen en dus een regering bij stemmingen telkens ook een meerderheid moet halen, in plaats van ze gewoon te hebben, werd voor het gemak genegeerd. Vreemd is dat je over parlementen waar individuen ook zelf mogen nadenken nooit leest dat die ten prooi zijn aan versnippering… Vreemd is dat onze media verkozenen die ook maar een beetje de indruk wekken dat ze het met hun partij niet eens zijn altijd alle aandacht geven, en hen vaak prijzen als onafhankelijke denkers.    

Cordon

Uiteraard moest ook worden vastgesteld of Voor U kon samenwerken met het Vlaams Belang. Daar viel nog maar eens op hoe schimmig de definitie van het cordon is geworden. Er is namelijk een niet onbelangrijk verschil tussen niet samenwerken met een partij en een partij bij voorbaat uitsluiten. Ampe zei dat als het VB het programma van Voor U integraal wou uitvoeren, ze dat niet ging tegenhouden. Ja dus, riep de moderator enthousiast, samenwerken!

En uiteraard moest ook de tweet van de Oost-Vlaamse Voor U-lijsttrekker Michael Verstraeten over de doodstraf voor virologen worden opgevist. Verstraeten heeft dat al verschillende keren rechtgezet, gecorrigeerd [link – Doorbraak 291223], gezegd dat hij een uitschuiver heeft gemaakt, dat hij altijd tegenstander is geweest van de doodstraf, maar voor De Afspraak is dat niet voldoende. Verontschuldigingen voor domme uitspraken zijn alleen echt als ze van de juiste mensen komen.

Interessant was ook de technische discussie over De Stemtest. Omdat Voor U alleen twaalf uitgangspunten heeft (over de ontvetting van de staat, koopkracht, …) maar geen uitgewerkt programma, weten we niet wat die partij gaat doen, zei de professor. Vraag het ons dan, zei Ampe. Bij Voor U hadden ze zelf de oefening gedaan: antwoorden gegeven vanuit hun uitgangspunten op alle vragen uit De Stemtest. En daar was zo goed als complete consensus over.

Ampe verzon ter plekke bruikbare stemtest-stellingen die makkelijk uit haar programma konden worden gehaald. En ze zei ook uitdrukkelijk neen als het over woonstbetreding gaat om illegalen op te sporen. Een opvallend links standpunt van een partij die zo goed als altijd als rechts-liberaal wordt omschreven.

Jammer dus dat Voor U in De Stemtest niet betrokken is. Het had de velen die niet weten voor wie ze moeten stemmen kunnen helpen.  

Zo werken die stemtesten

Hoe gaat dat, zo’n stemtest? Er worden stellingen geformuleerd en de partijen wordt gevraagd antwoorden te leveren. Die antwoorden bepalen het partijstandpunt. Zelfs als er sprake is van tegenspraak tussen de antwoorden en wat in het partijprogramma staat.

Ik heb daaraan meegedaan als journalist én als politicus. Ik weet dat men soms schrikt van wat in het eigen programma staat. Of van wat er niet in staat en er eigenlijk had moeten instaan. Ik weet dat het niet altijd simpel is om dat programma één op één te vertalen naar antwoorden op de stellingen. Ik weet bovenal dat partijen soms de voorkeur geven aan het verwachte antwoord en het echte antwoord liever vergeten.

Discrepantie tussen partij-antwoorden en hun respectieve programma’s is trouwens ook nu weer gebleken. Vooruit is tegen de beperking van de werkloosheid in de tijd, maar die uitkering stopt wel na twee jaar. De CD&V wil na 2035 geen dieselwagens meer, maar wel als ze emissievrij zijn.

Maar, zei de professor ferm, een stemtest moet aansluiten bij de politieke realiteit. Hij bedoelde allicht het politieke establishment.   

Doorbraak, 30 april 2024