Gisteren/donderdag heeft het bestuur van N-VA-Gent de knoop doorgehakt: mij is gevraagd in de gemeenteraad van februari een voorstel van raadsbesluit in te dienen om een referendum te houden over het mobiliteits- en circulatieplan.

Ik denk dat dat moet. Ik denk dat al wie het ernstig meent met inwoners/inspraak/medezeggenschap (kiest u zelf maar) dat eigenlijk ook niet kan/mag weigeren. Een gemeentelijke volksraadpleging, zoals dat heet, kan er komen op vraag van 10% van de inwoners, maar ook op vraag van de gemeenteraad. Vandaar…

De N-VA is, anders dan bvb de Open VLD, een koele minnaar van referenda. We geloven niet dat je een staat/regio/stad goed kan besturen door om de haverklap de mening te vragen van de mensen. Toegegeven, in Zwitserland werkt dat, maar de politieke cultuur en de traditie is daar heel verschillend.

Een referendum, vinden we, is alleen geschikt als het gaat om (in één vraag behapbare en tegelijk) zeer verdelende kwesties. Leopold ja of neen is het bekendste voorbeeld uit onze geschiedenis.

Dat de Gentse bevolking zeer verdeeld is over het mobiliteitsplan is een under-statement; het is het minste wat je kan zeggen. Ik lees net de zeer scherpe column van Zaki. Gisteren las ik in De Morgen het opiniestuk van ondernemer Rudi De Kerpel. Het zijn twee golven uit een zee van argumenten pro en contra. 

Een referendum is niet bedoeld als vertraging of zelfs obstructie. Het is burgemeester Termont zelf die in een open brief heeft gezegd dat het plan niet zal worden doorgevoerd als de randvoorwaarden niet zijn vervuld. Is een Go van de bevolking geen tamelijk essentiële voorwaarde? Ik durf dat overigens geen rand-voorwaarde noemen; dat is meer.

Het hoeft ook niets te vertragen. Het kan perfect binnen de timing van het stadsbestuur: het circulatieplan wordt in praktijk gebracht in april 2017… Een referendum is bovendien niet bindend: paarsgroen kan vinden dat de mensen zich vergissen, en er toch mee doorgaan.  

Het antwoord zal ongetwijfeld zijn dat er al ruim inspraak geweest is, en dat een groot stuk middenveld achter het plan staat. Tja.. Laat ik een wat mij betreft onverdacht voorbeeld nemen: VOKA (de bazen van Bart De Wever, nietwaar). Ik heb met verbazing gelezen dat ze het een goed plan vinden, en dat ze zelfs een stap verder willen gaan: bewoners zouden moeten betalen voor hun stedelijk gebruiksrecht. Dat laatste is er mijns inziens ver over, maar ook dat ze het een goed plan vinden, verbaast me mateloos. Heb ik eerder uit dezelfde bron iets heel anders gehoord? Kunnen ze die Rudi De Kerpel (ik neem aan, lid van VOKA) niet overtuigen?

Dat is overigens zo merkwaardig en tegelijk een belangrijk argument om een referendum te houden: ik ken nauwelijks mensen en zeker GEEN economische spelers (behoudens de officiëlen) die niet bang zijn van wat ons te wachten staat. Merkwaardig is ook dat ondanks die officiële standpunten de onrust in de stad niet ophoudt. Of is hier sprake van een kloof tussen de papieren werkelijkheid en de gewone werkelijkheid? 

Dat er ongerustheid en meer (blijven) bestaan is ook niet zo verwonderlijk. Wie krijgt geen schrik als je in De Morgen de plejade ziet van internationale experts die – laat dat ook gezegd zijn ! – het plan an sich toejuichen, maar tegelijk ook wijzen op de essentiële voorwaarden om ermee te kunnen starten. En het is zonneklaar dat die voorwaarden (beter en meer openbaar vervoer, fietsfaciliteiten, park en ride, …) er niet zijn, en er ook niet zullen zijn in de lente van 2017. Is een referendum dan niet op zijn plaats? Zeker als in hetzelfde artikel schepen Watteeuw wordt opgevoerd zeggend dat die experts gelijk hebben, maar ‘we konden niet wachten’. (Sic en slik)

Ten slotte is er nog iets. Er zijn schepenen die geen tien woorden kunnen spreken zonder verwijzing naar de heel eigen Gentse rebelse sfeer. Willen we dat misschien voor één keer ook toetsen aan de praktijk? Gentse rebellen, met zijn hoevelen zijn we eigenlijk?

En nog. Van de Open VLD is bekend (zie de Burgermanifesten van Guy Verhofstadt) dat ze absolute voorstanders zijn van die vorm van burgerparticipatie. Van Groen en SP.A – Rudi De Kerpel merkt dat terecht op - hebben we in Antwerpen kunnen zien (over de Oosterweelverbinding) hoe ze zich hebben beijverd voor een referendum. Welaan dan?

In februari zal ik de gemeenteraad bijgevolg een voorstel doen. En dan zien we wel. We moeten dat nog uitwerken, maar het cruciale punt in een referendum is de vraag die op het stembiljet staat, en die moet kunnen worden beantwoord met ja of neen. Ik kan al zeggen wat het beslist NIET wordt: vindt u ook niet dat het mobiliteitsplan moet worden ingetrokken. Dat wordt het dus NIET.