De Morgen, 7 april 2016

Goede Herman,

Ik heb altijd gevonden dat jouw boeken en columns beter waren dan jouw media-optredens, maar je brengt mij aan het twijfelen. Laat ik dus zeggen dat jouw rol als Held van Rechts bijna zo goed is als jouw boeken.

Je geniet ervan, denk ik. Ik ook. Want er is in Vlaamse spraakmakende kringen niets zo storend als van gedacht veranderen. Of althans die indruk te geven. En ik weet het: van gedacht veranderen bewijst op zijn minst dat men heeft nagedacht, maar nee dus. En ik weet het: het is vooral de werkelijkheid zelf die andere inzichten geeft, maar nee dus. Wij hebben liever overzichtelijke schema’s waarbij alles en iedereen altijd makkelijk te plaatsen is. Je kent dat wel: je kijkt wie een stuk geschreven heeft, leest de eerste twee zinnen en de conclusie kan je zelf probleemloos invullen. Dat zorgt voor de rustige vastheid die we blijkbaar koesteren.

Maar je hebt ze weer goed bij hun … (kies zelf maar). Een schrijver, laat staan één met lang haar, één die de laatste dertig jaar nooit een plastron heeft gedragen, kunnen wij ons voorstellen dat die niet links zou zijn? Nee toch!

En toen, goede Herman, kwam een zinnetje waarvan ik hoop dat het een geniale tournure was. ‘Ik beschouw mezelf nog altijd als links,’ waarbij de woorden nog altijd de belangrijkste zijn.

Ik herken dat. Ik was al bij de N-VA toen ik dat ook zei, nog altijd links. Omdat ik vind dat politiek moet doen wat sociaal rechtvaardig is. En kennelijk ben ik ooit geprogrammeerd om dat dan links te vinden. Maar, goede Herman, ik ben vier jaar ouder dan jij: ik ben er de laatste jaren achter gekomen dat het er niet toe doet. Ik heb er zelfs mijn motto van gemaakt: links of rechts, het heeft alleen voor schoenen belang.

De rest is semantiek, of zelfs dat niet. Als schrijver zal je dat herkennen. Ik heb nooit geweten waarom Achilles steevast Muizenverdelger werd genoemd, en Hector aan  helmboswuiven deed. Zo weet ik ook niet wat er progressief is aan vakbondsleiders, of  zelfs socialistisch aan Elio di Rupo. Vaste adjectieven, dat wel, maar compleet betekenisloos.

We zijn allebei germanist, goede Herman. Wij weten dus iets van katharsis, de literatuur die de mensen moet bevrijden van angst, schuld, … Dat heb je zonder dit keer een roman te schrijven ook gedaan. Dank. Het is goed dat je duidelijk en luid zegt dat het niet onze schuld is dat mensen radicaliseren en bommen worden, dat Vlaanderen niet racistisch is en dat iedereen hier kansen krijgt. En dat we moeten opkomen voor onze cultuur.

Je zit daar op één lijn met Geert Hoste in zijn laatste show – jaja, ook een vakman – en met Paul Scheffer, gisteren in deze krant. En Scheffer eigenlijk fermer dan jij, maar literair stukken minder begaafd, en dus met minder impact. Maar we mogen dus al met al gerust zijn: onze rangen groeien aan. Niets is zo sterk als de werkelijkheid. Ook voor een fictieschrijver.

Ik weet, goede Herman, in ons Gent ligt dat moeilijk: jouw wij van links is daar het alles dominerend discours. De discriminatie die, vind jij, ‘zwaar wordt overschat’ is daar corebusiness, in de zin dat men daarmee een uitgebreid circuit van gesubsidieerde banen heeft opgezet.

In de laatste gemeenteraad was er sprake van subsidies voor een vereniging die zich bezighield met drugsbestrijding voor allochtonen – tot zover niets aan de hand – die zei te werken op basis van ‘theologische inzichten’. Ik heb toen, net als jij, gesteigerd. Ook ik eis dan het recht op voor de eigen (in dit geval liefst goddeloze) cultuur. Maar die pipo van een Termont heeft dat dus staan verdedigen…

Hartelijke groeten,

Siegfried Bracke