Morgen is het zo ver: het burgerpanel We need to talk komt naar de Commissie Grondwet van de Kamer. Om aan de politieke partijen uit te leggen wat de politieke partijen met hun financiering moeten doen. En ik geef het u op een blaadje: De Standaard, De Morgen en de VRT zullen daar uitgebreid aandacht aan besteden.

Ik heb het nagetrokken: alleen opgemelde media hebben dit jaar over dat burgerforum bericht. De Standaard behoorlijk uitgebreid, De Morgen minder, en de VRT heeft zijn reputatie als kopiist van De Standaard en De Morgen opgehouden.

Maar dus geen woord over wat heet de burgers zeer bezig te houden in Het Laatste Nieuws of Het Nieuwsblad. Te moeilijk voor populaire kranten, denkt u misschien. Dan denkt u helaas verkeerd: ook De Tijd vond We need to talk kennelijk geen aandacht waard.

We need to talk – het staat op hun website – is ‘een project van een groep denktanks en organisaties die het publieke debat in België stimuleren’. Wat niet op de website staat, maar wel duidelijk is: We need to talk komt uit de G1000 te voorschijn als de slang uit haar huid. Wie financieel wil steunen, en dat staat wel op de website, kan geld overmaken naar ‘Vrienden van G1000’.

Wat die G1000 uit 2011 ooit aan ideeën heeft opgeleverd kan niemand zeggen, maar vast staat: de G1000 bestaat nog. Met geld van de Koning Boudewijnstichting, van de Loterij en van het socialistische ziekenfonds Solidaris. De G1000 vervult ook ‘opdrachten voor de overheid’: uitleggen wat de politieke partijen met hun financiering moeten doen? Zoiets?

We need to talk – drie zaterdagen lang is over de partijfinanciering geluisterd en gedebatteerd – kost 250.000 euro. Dat is een niet onaardig bedrag. Waarvan hooguit een vijfde naar de 60 uitgelote burgers gaat: ze krijgen voor die drie dagen 325 euro, en ze krijgen ook hun reiskosten vergoed. Dat is zeer redelijk. Maar over waar de resterende 200.000 euro naartoe gaat is er helaas veel minder duidelijkheid. Misschien moet de commissie Grondwet daar eens naar vragen? 

Wat We need to talk daar gaat zeggen is trouwens ook niet zo duidelijk. Dat de partijen te veel inkomsten hebben is merkwaardig genoeg voor het burgerpanel geen punt. Wel mag er niet te veel worden uitgegeven aan sociale media en communicatie, en beleggen in vastgoed zou ook worden verboden. En wat partijen krijgen moet minder evenredig zijn met het aantal kiezers. Zoiets.

Het opmerkelijkste standpunt is dat er ook een ‘ethische commissie’ moet komen om in verkiezingstijd toe te zien op de inhoud van de politieke communicatie. Leugens, fakenews, het zal worden bestraft. En als een partij teveel reclame maakt voor één man/vrouw – De Croo, De Wever, Hedebouw en Rousseau zijn gewaarschuwd – volgt er ook een sanctie. Want, zo luidt de redenering, ook dat is onethisch: een partij is meer dan één man of vrouw.

Wie die ethische commissie aanwijst en betaalt wordt niet gezegd. Ik doe een gokje. Het valt zeker niet uit te sluiten dat Ignaas De Visch en Alicja Gescinska elkaar in die commissie zullen terugzien. De Visch is voorzitter van Itinera en sponsort We need to talk. En Gescinska, in 2019 nog wit konijn op de Europese lijst van de Open VLD, is verveld tot woordvoerster van We need to talk. Voeg daar idealiter Paul Degrauwe aan toe – voor betrouwbaar cijferwerk – en ook nog Patrick Loobuyck – voor de enerzijds-anderzijds – en de kans dat de deliberaties van de commissie ook rechtstreeks worden uitgezonden in De Afspraak is groot. Met het oog op de transparantie, zal dan worden gezegd. Uitleg is gauw gevonden.

Wie We need to talk morgen zonder de minste twijfel fors gaat steunen is Kristof Calvo. Misschien mag hij dat zelfs in De Afspraak komen zeggen. Bij gebrek aan steun en stemmen van het volk biedt een burgerforum Calvo en andere drukkingsgroepen een ideale uitweg om toch hun ding te doen.

Van ding gesproken. In oorsprong betekent dat woord parlement. Je vindt het nog terug in de naam van het Deense parlement, de folketing. En op IJsland is er een bezienswaardigheid die Thingvellir heet, de vallei waar de oude IJslanders tussen 930 en 1798 jaarlijks bijeenkwamen om te bespreken wat er moest geregeld worden. Ze wisten dat toen al: in een democratie wordt gedebatteerd en beslist in het parlement, een zeer representatief burgerpanel. Zelfs als het over de financiering van zichzelf, dat wil zeggen de eigen partijen gaat.

Als iedereen het er trouwens over eens is dat die te veel krijgen, dan is dat simpel te regelen. Laten de bestaande dotaties systematisch niet langer worden geïndexeerd, dan dalen ze snel en toch geleidelijk. De uitgaven zullen noodgedwongen volgen. Als we daar bovenop ook nog eens de senaat en de provincies afschaffen – ook van daaruit krijgen de partijen centen – gaat het nog sneller.

Intussen lijkt mij het beste burgerforum dat schitterende archaïsche verschijnsel geheten ‘verkiezingen’.  

Doorbraak, 23 mei 2023