Als u, lezer, van de wereld wilt weten dan moet u naast Doorbraak ook nog iets anders lezen. U dacht aan Het Laatste Nieuws en De Tijd – een interessante mix – of aan Business AM – online, zeer goed bezig – of The Economist – degelijk en toch altijd verrassend? Voortreffelijk. Maar vergeet ook Dag Allemaal niet, als u echt wil weten waar het op staat. Ik meen het.

Staat u mij toe dat ik in de editie van 24 mei blader. Op de cover, zoals dat hoort, een palet van onderwerpen. Stephanie Planckaert die niet naar haar chateau verhuist: wat is er aan de hand? En Bart Peeters die één onvervulde wens heeft en ongeduldig is. En Elien en Lorenz uit Boer zoekt vrouw: hij heeft haar ouders gevraagd: ‘Wat is jullie probleem met mij?’ De kleinere onderwerpen.

Maar helemaal in het groot zien we vier (niet onbelangrijk detail) lachende VRT-gezichten. De tekst beantwoordt perfect aan de regels van de Topica, waarin Aristoteles uitlegt hoe je argumentatie moet ontwikkelen. Niet dat  ze Dag Allemaal maken met Aristoteles in de hand, maar Dag Allemaal bewijst wel dat Aristoteles wist wat hij zei.

De tekst? ‘Terwijl 200 mensen er hun job verliezen/ De absolute grootverdieners van de VRT/ Tot €40.000 per maand/ Met óns belastinggeld/ TV Experts oordelen.’

O ja, die vier grootverdieners zijn mannen. Daaronder staan twee vrouwen. Twee - ik hoop dat ik dat nog mag zeggen –  mooie pronte madammen, maar – alweer niet onbelangrijk – ik heb al flatterender foto’s van die twee gezien… ‘Mogen Annemie Struyf en Lieve Blancquaert hierdoor een kruis maken over hun programma’s?’

Een glasheldere boodschap; en wie hier niets bij voelt, is een onmens. En het komt terug op bladzijde 4: weer die vier lachende mannen, en als tekst ‘Zware besparingen vs vette contracten’. En ook die twee vrouwen: ze zien er nu beter uit, maar je ziet in hun blik dat zij het begrijpen.

En het onderwerp is verlucht met nog een foto, van een wat oudere, ernstig kijkende meneer. Ze hebben er zijn naam bijgezet: Mike Verdrengh. Citaat: ‘Die riante lonen worden betaald met belastinggeld. Dáár heb ik ethische vragen bij.’ Helder.

Dag Allemaal voert in het artikel ook anonieme bronnen op. Zoals de collega’s van de kwaliteitsbladen. Onder anderen een bekend tv-gezicht die zegt dat hij ‘haast achterover viel’ toen hij hoorde wat die lachende mannen werd betaald. Of nog iemand anders ‘uit de sector’ die zegt dat er een verschil is tussen ‘goedbetaald’ en ‘duizelingwekkende bedragen’.

Wat anderen bevestigen: Margriet Hermans bijvoorbeeld, die lang geleden ook een exclusiviteitscontract had: ‘De VRT bespaart enkel op dingen waar het brave personeel de dupe van is,’ zegt Margriet. ‘Niet op de bekende gezichten, en wellicht ook niet op de lonen van de top.’

Mike Verdrengh hanteert een andere toon. Hij vraagt zich af of zwaaien met veel geld overeenstemt met de waarden van de openbare omroep. En hij maakt een interessante historische vergelijking. Want VTM had in zijn tijd natuurlijk ook sterren, maar dat was eigen kweek, zegt hij. Lynn Wesenbeek is dankzij VTM een vedette geworden; daarvoor wist nauwelijks iemand wie ze was. ‘De VRT zou dat ook beter doen: zijn vedetten zelf maken in plaats van ze elders weg te plukken.’ Helder.

Verdrengh, die zesenzeventig is en al jaren niet meer actief in de media, vindt de VRT-focus op mensen tussen de achttien en de vierenveertig overdreven: ‘Blijkbaar vindt men het aan de Reyerslaan erg dat vooral oudere mensen naar de VRT kijken, maar de openbare omroep moet álle kijkers verzorgen in plaats van amechtig de commerciële doelgroepen te bedienen’.

Ook dat is helder. Net zoals Niels Destadsbader, één van de vier. In de zomer van vorig jaar verruilde hij VTM voor VRT. ‘Ik wilde meer geld,’ zei hij. Dat is ook helder, en op zichzelf niet oneerbaar.

‘De samenwerking (…) is marktconform en ligt volledig in lijn met onze doelstellingen,’ zegt de VRT in Dag Allemaal. En verder: ‘De VRT focust op positieve ambassadeurs om onze maatschappelijke opdracht waar te maken (…) Niels is een supergetalenteerde mediamaker, die aansluiting vindt bij de jonge generatie kijkers, luisteraars en surfers. Dat past perfect in het transformatieplan van de VRT, dat de publieke omroep klaarstoomt voor de multimediale toekomst.’ Niet echt helder…

Het gekke is dat de fond van dit stuk in Dag Allemaal twee weken eerder is verschenen in Humo, maar wel vanuit een ietwat andere benadering. Ook dat is een zeer lezenswaardig stuk, waarin onder meer staat dat het met die VRT-besparingen best meevalt als je tenminste alle abnormaliteiten bant. Maar het is wel ruim twee keer zo lang. Geen glasheldere Verdrengh, wel een professor, van de VUB: de Brusselse Vakgroep Communicatie en de directie van de VRT zijn communicerende vaten waartussen een wonderbaarlijke hoeveelheid spraakwater heen en weer vloeit.

En dus krijg je oude en valse argumenten over de kosten van de Vlaamse Openbare Omroep. Vals? Als de efficiëntie van een omroep moet worden afgelezen aan de verhouding tussen de kostprijs en het aantal inwoners, dan zou de Russische Staatstelevisie wel eens de best presterende ter wereld kunnen zijn…

En minstens even interessant is dat als de professor gevraagd wordt naar meer transparantie, over wat schermgezichten verdienen bijvoorbeeld, hij antwoorden geeft in de grootse retorische stijl van de mistbank.

‘Dat is een straatje zonder einde. Voor sommigen zal het altijd teveel zijn,’ zegt hij. Dat totale transparantie de gewoonste zaak van de wereld is in Nederland, Duitsland, Groot-Brittannië, het is de expert kennelijk niet bekend.

En niet één factchecker die zich geroepen voelt om wat in Dag Allemaal en Humo staat tegen het licht te houden. Vanwaar toch die kritiekloze houding van de meest kritische geesten in onze kwaliteitspers? Vanwaar het totale onvermogen tot kritische zelfbevraging? Uitgerekend ook bij een overheidsinstituut dat wordt verondersteld expert te zijn in kritische zin. 

Doorbraak, 30 mei 2022