De directieleden van de Nationale Bank vormen zonder twijfel de best betaalde denktank van België. Voorzitter Luc Coene verdient vier maal meer dan Janet Yellen, de nieuwe voorzitster van de Fed. Dat bovendien voor een fractie van de monetaire verantwoordelijkheid. Met een loon van dik 300.000 euro verdienen ook zijn adjudanten, zoals Norbert De Batselier (sp.a), meer dan de belangrijkste centraal bankier ter wereld.

Je kunt je afvragen waarom Coene een toploon betaald wordt als het niet voor zijn scherpe sociaaleconomische analyse is. Tegelijk begrijp ik ook dat links in alle staten raakt als Coene de gelijkgestelde periodes van de werklozen ter discussie stelt - de idee dat wie niet werkt evengoed pensioenrechten opbouwt. Wat veel minder te begrijpen valt, is dat Coenes partijgenoot en minister van Pensioenen Alexander De Croo (Open Vld) zeer verveeld zit met de démarche van Coene.

Deprimerend
Dat België veel te gul is geweest met die gelijkgestelde periodes, een van de stokpaardjes van de vakbonden, valt immers niet te ontkennen. Sterker nog: in Knack maakt Alexander De Croo vorige week krek dezelfde analyse: "Een derde van de pensioenrechten is niet gebaseerd op arbeid." Voor een ziekte, een zwangerschap of een eerste termijn van werkloosheid is dat logisch, voegt hij er aan toe, voor de rest is dat niet zo.

Daar is toen niet op gereageerd. Nu wel, en dat heeft van doen met het medium waarin een en ander is verschenen. Luc Coene in Le Soir, De Croo in Knack. En vandaar de scherpe reacties van de PS, de vakbonden, Ecolo, en in hun spoor ook van sp.a en Groen.

Er is overigens even opvallend collectief gezwegen over het eergisteren verschenen Pensioenrapport van de OESO.

Voor zover nog nodig drukt dat rapport ons weer met de neus op de Belgische pensioenfeiten. Wij hebben lage pensioenen, totaal in wanverhouding met ons overheidsbeslag. Ouderen leven bij ons meer in armoede dan in al onze buurlanden, en het zou nog erger zijn als we niet zo'n hoog huizenbezit hadden. We stoppen nog altijd vroeger met werken dan alle andere OESO-landen (uitzondering van Luxemburg). Onze pensioenkost loopt tegen 2050 op tot 16.6 procent van het bbp. Alleen Slovenië en opnieuw Luxemburg doen slechter. Onze noorderburen hebben 1.000 miljard in hun pensioenkassen. In ons Zilverfonds zit 16 miljard... die we nooit zullen kunnen gebruiken.

Nog deprimerender wordt het om te lezen dat gepensioneerden nergens meer dan in België voor hun inkomen afhankelijk zijn van de staat. Het is de gekende catch 22: onze pensioenen zijn op termijn niet betaalbaar, maar ze zitten zo dicht bij de armoedegrens dat men bang is om nog te verliezen.

En dan zijn er nog onze loodzware fiscaliteit en rigide loonvorming om de ouderen uit de markt te prijzen. En dus slagen conservatieve krachten erin om mensen bang te maken voor verandering, en slaagt men erin de afhankelijkheid te bestendigen. C'est comme ça.

Want ook dat blijkt uit het rapport van de OESO: we bengelen aan de staart van het peleton en toch hervormen bijna alle andere landen grondiger dan wij. Daar sta je dan met de grootste pensioenhervorming in vijftien jaar.

Vervelende schoonmoeder
Van een liberale pensioenminister die de komende jaren liefst alleen over het socio-economische wil praten, zou je verwachten dat hij de correcte analyse van Coene in de krachtigste termen zou ondersteunen. Dat hij zou zeggen dat er niets in ons drinkwater zit dat ons veroordeelt tot zoveel kortere carrières dan andere ontwikkelde landen. Dat onze handicaps gekend zijn - de loonkost, de rigide loonvorming - maar dat dat met genoeg politieke wil kan veranderd worden. Dat wij hogere pensioenen kunnen hebben als er niet voor iedere euro die we er insteken 33 cent moet gaan naar niet-actieve periodes.

Niet dus. Voor wie de schijn moet hoog houden dat met de PS te hervormen valt, is Coene een vervelende schoonmoeder. Gwendolyn Rutten kan, na de excuses voor de pestbelastingen, misschien nu al excuses prepareren voor wat had moeten gebeuren in de pensioenen. En wijlen pensioenminister Daerden zal finaal nog gelijk krijgen: tot 2015 kunnen de pensioenen zeker betaald blijven.

Verschenen in De Morgen op 29 november 2013