Johan Sanctorum heeft het u vorige week uitgebreid uit de doeken gedaan: de Senaat wordt nimmer afgeschaft. Ik denk dat hij ongelijk heeft. Ik heb bovendien enig begrip voor pessimisten, maar ik heb geen begrip voor gebrek aan optimisme: dat mogen we ons nageslacht niet aandoen.

Ik kan me namelijk niet voorstellen dat de Senaat niet wordt afgeschaft. (Naïviteit is een mensenrecht). Ik kan me niet voorstellen dat er politieke partijen in Vlaanderen zijn die de kiezers weer eens gaan proberen wijs te maken dat het weer eens niet gelukt is omdat de Franstaligen… Dat is hypocrisie à la Calvo en bovendien feitelijk onjuist. Als efficiëntie inderdaad het nieuwe ordewoord is, dan kan dat bij wijze van spreken vandaag worden geregeld.

Het enige echt moeilijke is de grondwettelijke afschaffing van de Senaat. Het is immers niet evident dat oppositiepartijen zomaar een regerende meerderheid gaan steunen. En zelfs als die tweederdemeerderheid in Kamer en Senaat er is, en er wordt morgen gestemd, dan is de Senaat pas echt weg in 2029. Ergens aan de einder dus, maar dat is nu eenmaal het systeem, zo werkt de rechtsstaat, en er zijn talloze goede redenen om die te respecteren.

Maar niet getreurd: als het de bedoeling is op de kosten te letten – wat men vanaf nu (terecht) gaat eisen van alles en iedereen – dan hoeft men niet tot 2029 te wachten. Vraag is alleen of de zittende Vlaamse senatoren dat ook willen. U leest het goed: ik heb het niet over de onwillige Franstaligen. Ik heb het over de Vlamingen…

Dezelfde Vlamingen die allemaal vinden dat de Senaat in de voorbije tien jaar uitgebreid heeft bewezen volstrekt niets zinnigs bij te dragen tot wat dan ook. Het is dan ook zeer merkwaardig dat alle partijen niet alleen die Senaat blijven bevolken – daarvan kan je nog zeggen dat het overgrote deel van de senatoren niets kost, ze worden betaald door hun respectieve parlement – maar ook een geldverslindend systeem opzetten met een heus Bureau met een voorzitter, twee ondervoorzitters, tien fractievoorzitters en nog twee extra Bureauleden. Voeg daar nog wat commissievoorzitters aan toe en je komt tot een aanzienlijke groep mensen die voor het in goede banen leiden van totaal zinloos werk wel een forse extra vergoeding krijgen. Moet dat?

Een eenvoudige beslissing van dat Bureau volstaat om die vergoedingen te schrappen. En voor alle duidelijkheid: in dat Bureau hebben de Vlamingen een meerderheid van 9 tegen 6. De Franstaligen kunnen dus niets beletten… Ook niet binnen een (komende) Arizona-meerderheid: de regel is dat het parlement zelf over zichzelf beslist. Een regering mag zich daar niet mee bemoeien. Een gevolg van de scheiding der machten.

Schateren doe je als je leest wat de Senaat in de voorbije legislatuur heeft afgewerkt. Zelf was ik danig onder de indruk van de Resolutie betreffende de impact van de sikkelcelziekte op het privé-, school- en beroepsleven. En ik was verbijsterd te vernemen dat de Senaat ook de oorlog in Oekraïne had opgelost: Resolutie voor een vreedzame regeling van het conflict tussen de Russische Federatie en Oekraïne. Hoe is dat aan de aandacht van de hele wereld ooit kunnen voorbijgaan?!

Als wat de Senaat doet volstrekt zinloos is heb je ook geen bataljon fractiemedewerkers nodig. Stop er gewoon mee - dat vergt eveneens een simpele beslissing van het Bureau.

Die fractiemedewerkers werken trouwens in de regel voor de partij. In 2014 is de rechtstreekse financiering van de politieke partijen door de Senaat geschrapt en overgeheveld naar de Kamer, maar de onrechtstreekse is dus behouden: via die gratis fractiemedewerkers. In het Europees Parlement leidt dat soort praktijken tot gerechtelijke onderzoeken…

De Senaat is ook een flink uit de kluiten gewassen reisbureau. Senatoren reizen veel en vaak, veel meer dan andere parlementsleden: ze hebben Senaatsgewijs ook niets anders te doen. En geen kat in de dichte of verre buitenlanden die weet dat de Belgische Senaat eigenlijk een spookvereniging is. Het is geen toeval dat als een parlementslid zaken wil doen in het buitenland – nee, niet alleen in China – hij of zij dat bij voorkeur doet in de hoedanigheid van Senator. Staat ook stukken beter dan Member of the Flemish Parliament…

Ook die reizen kosten, mede door een zeer royaal dagvergoedingssysteem, flink wat geld. Maar, hoe vermakelijk, voor die reizen is het alweer het Bureau dat telkens groen licht moet geven. Als men het echt meent met die verslankende efficiëntie van ons overheidsapparaat, dan is ook dat zo geregeld.

De Standaard heeft uitgerekend dat in de voorbije legislatuur elke plenaire zitting van de Senaat – gemiddeld duurden die een uur of twee – maar liefst 4,3 miljoen euro per stuk heeft gekost. De krant heeft het over waanzin, en daar is weinig tegen in te brengen. Maar het is wel een foute berekening. In werkelijkheid is het meer. De totale kostprijs van de Senaat wordt immers geminimaliseerd door veel gemeenschappelijke kosten van Kamer en Senaat – ze delen onder meer een groot gebouw – alleen op rekening van de Kamer te schrijven.

Ook inhoudelijk kan er eenvoudig maar efficiënt worden ingegrepen: als alle Vlaamse senatoren al die vormen van bezigheidstherapie weigeren – de lijst van de resoluties lijkt afkomstig uit het absurd theater – wordt de Senaat feitelijk drooggelegd. Dan moet de Hoge Vergadering alleen nog bijeenkomen om te stemmen over de afschaffing.

Ik vind niet dat we onze Franstalige landgenoten per se moeten bruuskeren, maar ook zij moeten met echte argumenten komen. Zeggen dat la fin du Sénat tegelijk la fin de la Belgique betekent, het heeft veel weg van de legendarische strijd van Joelle Milquet voor de (minder goed leesbare) rood-op-witte nummerplaten, die een onmisbaar onderdeel van de Belgische identiteit zouden vormen. Soyons sérieux.

En ja, de ontmoeting tussen noord en zuid is in ons land essentieel. Alleen bestaat die al: elke dag te bezichtigen in de dierentuin geheten de Kamer der Volksvertegenwoordigers.

De Vlaamse partijen zeggen vandaag in koor dat ze in de Senaat moeten zitten om hem af te schaffen. Dat klopt. Maar meer dan zitten en wachten mag ook. Gekronkel en gedraai om uit te leggen waarom we wel eisen dat iedereen efficiënt wordt, maar dat zelf helaas niet kunnen, dat hebben we gehad.

Doorbraak, 30 juli 2024