Ik heb nieuws. Bij de UGent – de grootste werkgever van Oost-Vlaanderen - hebben welgeteld 32 mensen deelgenomen aan de vakbondsactie van 13 februari, de dag dat er betoogd is in Brussel. 32 van de 9000 personeelsleden. Dat is een participatiegraad van 0,36 %, ik rond af naar boven. Dat siert de universiteit. Misschien is dat zelfs het bewijs dat geleerde mensen ook simpelweg verstandig kunnen zijn.   

32 van de 9000 dus. En dat bij een instelling met voor het overgrote deel vastbenoemde ambtenaren – een categorie mensen waarop de regering De Wever het gemunt heeft. Een instelling ook waar nauwelijks iets kan gebeuren zonder dat de vakbonden  er uitgebreid in moeten worden gekend.  

Voor de goede orde: die 32 zijn dus mensen die zich hebben bekendgemaakt als staker, en bijgevolg voor die dag geen loon hebben gekregen. Vakbondsleden krijgen dan stakersgeld. Van die 32 werken er 31 in de studentenrestaurants. De rest van de stakende universiteit wordt vertegenwoordigd door, nauwkeurig geteld, één (1) persoon.  

De vakbonden hadden toestemming gekregen om alle personeelsleden vooraf aan te schrijven. Om op te roepen voor een informatievergadering over de ‘onaanvaardbare maatregelen’, om op te roepen voor de betoging in Brussel. Kennelijk met betrekkelijk weinig succes: zie de 0,36 %.  

Van vakbondszijde wordt opgeworpen dat stakers bezorgd zijn om hun privacy. Dat is een merkwaardige maar tegelijk zeer typerende redenering. Het komt erop neer dat we verondersteld worden aan te nemen dat eigenlijk iedereen staakt, maar privacygewijs zwijgen ze daarover. Zoiets? Neen, zegt de vakbond, die mensen nemen dan een dag vrij, om anoniem te kunnen meestaken.  

Dat vakbonden ooit geloofwaardiger argumenten hebben gehad is een understatement. Al doen ze wel hun uiterste best op hun argumentatie. Aan de UGent, zeggen ze voorts, werken ook veel buitenlandse mensen, en die voelen zich uiteraard niet aangesproken. Ook hier: er zijn ooit betere argumenten verzonnen…  

Voor alle duidelijkheid: de historische verdienste van de vakbond staat buiten kijf. In de hele twintigste eeuw was er in Europa een onloochenbaar verband tussen welvaart en syndicalisme: hoe sterker de vakbonden, hoe beter de belangen van de bevolking werden gediend. Maar dat is geschiedenis.  

In België besturen de bonden - à la UGent, nota bene een Vlaamse instelling – al jaren mee op alle overheidsniveaus, in alle instellingen, overal.. Die bonden zijn bovendien nog altijd zuil- en dus partijgebonden: ze kunnen hun respectieve partij onder geweldige druk zetten. Ze kunnen dus van alles mogelijk en (vooral) onmogelijk maken. Vaak schrijven ze ook de wetten.  

Kijk bijvoorbeeld naar de minimale dienstverlening van de NMBS. Hoe dat principe over de bescherming van de reizigers in de wet zelf compleet ondergraven is ten voordele van de bonden. De NMBS moet alleen maar laten weten welke treinen er wel kunnen rijden. En als ook dat dan om God weet welke reden finaal niet blijkt te kloppen, dan… is dat maar zo. Het zal u misschien opgevallen zijn hoe vorige week de politieke partijen over dat totaal deficiënte systeem hebben gezwegen als kuise maagden over hun liefdesleven.  

De NMBS is trouwens het voorbeeld van een door de overheid geïnstalleerd vakbondsbestuur. Waarbij opvalt hoe niet alleen beslissingsmacht maar ook gewoon geld – we spreken over vele miljoenen – rechtstreeks en onrechtstreeks naar de bonden gaat.   Zo betaalt de NMBS vakbondspremies – een premie voor al wie lid is van de vakbond – voor 113 procent van het personeel. Er zijn dus op papier meer vakbonders dan personeelsleden. Een gevolg van royale afspraken over de raming van het (in principe geheime) aantal vakbondsleden. In werkelijkheid blijkt 80 à 85 procent van het personeel gesyndikeerd. Het verschil tussen het gekregen geld en het uitbetaalde geld mag de vakbond houden, voor de werking.  

Die werking wordt daarbovenop nog eens ruim gesponsord. Onder meer via een grote groep syndicale vrijgestelden, die bovendien (wedde)promotie krijgen zonder daar zelf ook maar iets te moeten voor doen.   Diezelfde vakbonden vinden het zeer fijn dat de NMBS een Mexicaans leger is: met te veel directeurs en te weinig rijdend personeel. Tussen 2015 en 2022 is het aantal directieleden verdubbeld. Maar daar is nog nooit tegen gestaakt.   Waarom de vakbond dat grote aantal leidinggevenden fijn vindt? Omdat als veel mensen-met- zeggenschap rond de tafel zitten en die allemaal hard aan hun deel van het laken trekken, het laken dan zeker blijft liggen waar het lag. En dat is de uitgesproken bedoeling.  

Vandaag zijn vakbonden bij ons de remmende factor op de welvaart. Het land mag dan al gestold zijn, de vakbonden zitten al één fase verder: ze zijn verkalkt. Het is trouwens altijd lachen als een vakbondsleider het over de conservatieven heeft. U moet daar eens op letten: in nieuwsberichten over vakbondseisen is het woord behoud veruit het meest voorkomende substantief. Ze verwarren daar ook zware beroepen met zwaar gesyndikeerde beroepen.  

Dat hun aanhang, zoals in de UGent, almaar beperkter is, pleit nog maar eens voor the wisdom of crowds. Doorbraaklezers weten intussen dat treinbestuurders en treinbegeleiders elders wel op de gewone leeftijd met pensioen gaan. Bij ons gaat het nog tot 2040 duren voor de eerste conducteur of machinist op pensioen gaat zoals alle andere werkende mensen. Vakbondsleiders zijn handelaars in misplaatste boosheid.  

In De Morgen van het voorbije weekeinde staat een boeiend interview met de Gentse (altijd zeer voorzichtige) moslimtheoloog Khalid Benhaddou. Iemand van wie ik elke keer denk dat hij door de jezuïeten is gevormd. Joël De Ceulaer vraagt hem wat hij van het sociaal protest tegen de Arizonaregering vindt. Hij zegt dat te begrijpen, maar, voegt hij eraan toe, vakbonden moeten er ook op toezien dat ‘de groep die ze vertegenwoordigen niet te klein wordt’. Sommige mensen hebben geen 900 woorden nodig om te zeggen wat ze denken.  

Doorbraak, 4 maart 2025