Er zijn mensen die dat een geweldig idee vinden: ‘Ik heb het voor het zeggen: mijn wil is wet.’ Er zijn er die dat een ronduit afschuwelijke gedachte vinden; omdat het op gespannen voet staat met de democratie . Frank Vandenbroucke zit in de eerste groep.

Niet dat hij zoals keizer Nero droomt van geld, drank, feesten en seks met wilde vrouwen/mannen/knapen. Wel omdat hij – en dat is wel à la Nero – er eerlijk van overtuigd is wat voor een genie de samenleving zou worden ontzegd als hij er niet meer zou zijn. (Ter informatie: Nero heeft zich in fine een dolk in de keel laten steken; zijn laatste woorden: ‘Wat een kunstenaar sterft hier!’)

Je kan veel aanmerken op het mateke dat Vandenbroucke heeft teruggebracht, maar je kan hem au fond geen gebrek aan zelfkennis verwijten. Als de partij geen idee meer heeft waar het heen moet, als er alleen wat marketingtrucjes overblijven, als er alleen maar oude vormen en gedachten resteren, dan is het tijd voor iets nieuw ouds: Frank Vandenbroucke.

Het grote voordeel is dat mediamensen vandaag het geheugen hebben van een garnaal. Jaja, die Vandenbroucke, die is vroeger nog van alles geweest, maar daar stopt het ongeveer. Dat was voor mijn tijd. Waarmee ze op het niveau zitten van de gemiddelde Twitteraar: iets met geld verbranden.

Terzijde. Als je één ding Vandenbroucke niet kan verwijten, dan is het de Agusta-affaire. Iedereen in de toenmalige SP-top was toen omgekocht. De een voor het pluralisme van Het Vrije Waasland; de ander kocht met dat helikoptergeld een appartement in Spanje. Maar niet Vandenbroucke: geen frank voor Frank. Toch heeft hij daar zo ongeveer als enige een prijs voor betaald.

Maar hij mocht wel snel terugkeren. Als Vlaams minister van Onderwijs. Niemand heeft het Vlaams onderwijs ooit een hardere dreun verkocht. Zijn toenmalige kabinetschef is daar nu zeer duidelijk over. De alom beschreven achteruitgang: ze is krachtig ingezet door Vandenbroucke; ook toen met alleen maar goede bedoelingen, en zonder twijfel even wetenschappelijk gefundeerd.

Al liep het ook toen spectaculair verkeerd. Zelden tevoren werd een kopstuk door de eigen partij zo afgeserveerd. Bij de daarop volgende regeringsonderhandelingen vond men Vandenbroucke zo’n verrekte gelijkhebber dat hij – heel bewust in het licht van de camera’s –   helemaal alleen zat; de echte onderhandelingen liepen ergens anders. Een voorbeeld van politieke euthanasie na therapeutische hardnekkigheid.

Onder Vivaldi heeft Frank daar volstrekt geen last van. Ook al omdat hij ongeveer twintig keer meer ervaring heeft dan alle andere ministers samen. Na een zoveelste alweer lastig, onmogelijk en omstreden compromis zegt de minister dat indien hij met zichzelf had moeten onderhandelen, het resultaat exact hetzelfde was geweest. Anders gezegd: alle anderen deden er niet zoveel toe, en ze hebben de duimen moeten leggen. Misschien vanwege overweldigend wetenschappelijk inzicht; zeker vanwege hoogmoed.

Frank doet immers niet aan politiek. Hij dient – de volgorde is willekeurig – de samenleving en de wetenschap. En wonder boven wonder: men gelooft dat nog ook.

Niet dat dat aan onze coronacijfers te zien is: we blijven bij de Europese kneusjes. Als Frank daarmee geconfronteerd wordt zegt hij – ik verzin niets – ‘Ach, het buitenland…’ Mij lijkt dat nationalisme van het verkeerde soort. Maar hij komt ermee weg.

Met ongeveer alles. De PS blaast het akkoord over de vaccinatieverplichting in de zorg op. ‘Het heeft het mogelijk gemaakt onze besluitvorming te verbeteren,’ zegt Frank. (Vanuit dat perspectief is George-Louis Bouchez een zegen voor de regering en het land: de kabinetsbeslissingen worden na zijn dagelijks verzet almaar beter). Maar Vandenbroucke komt ermee weg.

Ook met zijn onmetelijke traagheid. De hele zorgsector moet worden ingeënt; het is wetenschappelijke onzin het tegendeel te beweren. Tegen april volgend jaar . Met voor wie weigert ook dan nog een tijdelijke werkloosheidsuitkering – die daalt niet. Hij komt ermee weg.

Wie voor zichzelf beslist dat hij of zij getest moet worden, kan zonder enig attest 36 uur afwezig zijn op het werk. Dat is om de huisartsen te ontlasten. Hij komt ermee weg. Hij citeert verkeerdelijk een expert – een van de weinigen die nooit meespelen in het Circus van de Virologen - om het eigen gelijk te redden. Als die expert reageert, zegt hij dat hij hem dat niet kwalijk neemt. Het is de politieke smoelentrekkerij van wie zegt niet aan politiek te doen. Hij komt er – zelfs bij de vaak uitstekende Michael Van Droogenbroeck - mee weg. Ook als Van Droogenbroeck over iets anders begint, komt de minister er nog eens op terug: we moeten hem geloven.

Nog iets? Uit een andere sfeer? Er zijn aanwijzingen van tamelijk grootschalige fraude bij De Voorzorg, het Limburgse socialistische ziekenfonds. Vandenbroucke neemt een krachtig besluit: de Landsbond van Socialistische Mutualiteiten zal voortaan streng controleren. Hij komt ermee weg.

Nog wat? Langdurig zieken moeten, om na te gaan of ze misschien niet aan de slag kunnen, bereid zijn een vragenlijst in te vullen. Voorwaar alweer krachtig beleid. Maar het is niet voor heden. Ook niet voor morgen, noch voor het jaar 2022. De pruimentijd, de wederkomst van Christus, zo in die periode… Hij komt daarmee weg.

Maar op heldhaftige wijze durft Frank heus wel een nek uit te steken, liefst die van een ander. Hij eist meer politiecontroles op de naleving van de coronamaatregelen. Annelies Verlinden kan zich geen beter moment dromen om de politie bijkomende taken op te leggen. Zij komt nooit met zoiets weg; hij wel.

Hij roept op om horecazaken waar de maatregelen niet worden nageleefd te boycotten. Dat is voor een minister een zeer bizarre manier om het leven te regelen. Hij komt ermee weg.

Frank Vandenbroucke zei in een van zijn weekendinterviews dat we behoefte hebben aan een Ministerie van Eerlijk Nieuws. Ik weet niet of we daarmee hetzelfde bedoelen, maar ik ben het met hem eens.  

Doorbraak, 23 november 2021