Van sommige oude staatsmannen is geweten dat ze staan te springen om ‘s ochtends in de vroegte commentaar te geven bij allerlei gebeurtenissen van de nacht voordien. Er zijn er ook die nooit spreken, en als die iets zeggen, dan kan je maar beter luisteren. En dat is twee keer waar als het gaat om Guy Spitaels, bijgenaamd Dieu. En dat is nog meer waar als de boodschap lijnrecht ingaat tegen de wijdverspreide, gemoedelijke consensus.

Beatrice Delvaux, nochtans recht in de leer, heeft hij zowaar van haar paard gebliksemd, met als gevolg “La vérité de Spitaels: elle va déranger.” Want Spitaels zegt wat de onderhandelaars alleen in schootnota’s durven bekennen: de discussie is zinloos. Spitaels vraagt zich af of di Rupo de Vlaming goed heeft begrepen, dan wel of hij probeert tijd te winnen. Zijn nota, zoals we ze hebben kunnen lezen, lijkt dat laatste te bevestigen.

Zeer merkwaardig: anders ook dan vele andere oude mannen van staat heeft Spitaels géén geromantiseerd beeld van vroegere communautaire veldslagen. De loodgieterij die in de tijd van Spitaels werkte (met ‘het onweerlegbare vermoeden van taalkennis’ over José Happart) werkt vandaag (met ‘de veronderstelde burgemeesters’) niet meer. Wat mijn collega’s en ik in onze tijd als ernstig hebben geslikt en verkocht, wordt vandaag zelfs door de braafste journalist onthaald op hoongelach. Net zoals de optimistische spin rond de onderhandelingen; dat klinkt holler en holler. Ook als wordt gemeld dat er bijna een akkoord was. Dat zeggen de Franstaligen altijd. Het is de paradox van Zeno: de lichtvoetige Achilles en de schilpad, ze naderen wel, maar elkaar raken doen ze nooit.

In plaats van te rekken, zou di Rupo beter met Charles Michel rond de tafel gaan zitten, en een project uittekenen voor Wallonië, vindt Spitaels. In plaats van te zoeken naar communautaire spitstechnologie, zegt hij, zou hij beter iets doen aan het bestuurlijke Waalse waterhoofd. “Le fatras d'institutions actuel, ce coût, ces doublons ! Cela nuit aussi à notre crédibilité.”In plaats van bangmakerij over verarming, zegt Spitaels eigenlijk, heeft Wallonië nood aan… nu durven veranderen. En, een detail, maar toch: « Ce De Wever, il ne me déplaît pas du tout.»

Hulde dus aan Dieu en zijn dérangerende boodschap. En wees maar zeker, die boodschap was zo storend dat ik er ergens anders nauwelijks heb over gelezen.

PS Guy Spitaels heeft altijd indruk op mij gemaakt. Ik herinner mij van hem de kortste persconferentie ooit. Ik weet nog letterlijk wat hij toen zei: “Mesdames, messieurs, trois choses en réponse au CVP : non, non, et non. Je vous remercie. » En dan zo gebracht, dat niemand verder nog één vraag wou stellen. Grote meneer!