Duidingsprogramma’s dienen ter verheldering en verdieping; na afloop moet de kijker een beter beeld van de werkelijkheid hebben. Omdat er vragen worden gesteld, en er uiteraard ook antwoorden komen. Soms blijkt dat beter nogal eenzijdig ingevuld. Beter, voor wie? Cui prodest, gelijk we zeggen. Dat betekent dat je geen vrede neemt met voorbereide antwoorden (daar is op zich niets tegen; wie naar een examen gaat bereidt zich beter voor), maar niets belet nog vragen te stellen na dat eerste antwoord.

Als de VLD- voorzitter zegt dat hij twee dagen onderzoek heeft moeten voeren om te weten hoe bij de financiering van El Kaouakibi de vork aan de steel zat, dan is het toegestaan dat vreemd te vinden – per slot van rekening gaat het over een onderzoek in eigen huis. Zeker als hij daar nog eens aan toevoegt dat hij ‘maar kan zeggen wat ik gevonden heb.’ Het kan dus dat er nog is, maar dat hij niet gevonden heeft. En die mensen die wél al in de cockpit van de VLD zaten, en de deal met El Kaouakibi hebben gesloten, zijn die allemaal intussen overleden of zo? Dat dagenlang zoekwerk zou op iets kunnen wijzen, niet?

Maar dat kan je maar weten als je ernaar vraagt natuurlijk. Quod non.

Als de voorzitter zegt dat het geld gegaan is naar een communicatiebureau ‘met een link met..’ El Kaouakibi, dan mag je vragen wat die link is? Mensen die ze kent? Omdat ze er vroeger al heeft mee gewerkt? Of gaat het om een zakelijk-financiële relatie? Of om haar eigen bureau? En om een klassieker  waarbij bij wijze van sponsoring rekeningen worden betaald voor niet-geleverde diensten?

Je mag daar naar vragen. Quod non.

En dan het verhaal van een medewerkster die voor de duur van de campagne is in dienst genomen maar niet is aangegeven als campagne-uitgave? Naar rato, meen ik te hebben begrepen, van 33.000 euro. Dat is dus 11.000 euro per maand. Is dat niet wat fors betaald? En dat in dienst nemen van mensen ter ondersteuning van de campagne, die dan vervolgens niet worden gedeclareerd als campagne-uitgave, is dat niet exact wat eerder ook Joëlle Milquet heeft gedaan, en wat het einde betekende van haar politieke carrière?

Vragen staat vrij. Quod non dus.

En natuurlijk moet je in zo’n programma bij het onderwerp blijven. Nog eens beginnen over Bart Somers die als VLD-voorzitter ook iemand heeft proberen kopen, dat vergt te veel uitleg. Daar moet je niet over beginnen. Elk medium heeft nu eenmaal beperkingen.

Zeer begrijpelijk is dat Egbert Lachaert zegt dat het bij andere partijen ook gebeurt. Het is een way out die voor de hand ligt. De hoge uitgaven van anderen voor Facebookadvertenties, daar valt inderdaad wel wat over te zeggen, maar het is natuurlijk van geen kanten een legitimering van de El Kaouakibi-deal. Idem dito met de verwijzing naar een partij die met de partijdotatie vastgoed heeft gekocht. Maar het is begrijpelijk: wie met moeilijke politieke papieren zit, heeft het recht te proberen daar zo snel mogelijk van af te raken.

Maar dat is niet de opdracht van wie in andere rollen rond dezelfde tafel zit. Als er dan iemand is die beweert dat alle andere partijen juist hetzelfde doen, en dat passeert zo maar, zonder meer, dan wordt het kwalijk. Want zoiets moet je hard maken. Als dat niet gebeurt moet je daar uitdrukkelijk naar vragen. Feiten, zeg maar. Factchecking is niet een aparte dienst van de redactie; factchecking behoort tot eenieders journalistiek takenpakket. Als je dat laat passeren, zal Egbert Lachaert daar heel blij mee zijn (alle begrip), maar zonder bewijs is dat alleen maar anti-politiek gezwets, en dat behoort uitdrukkelijk niet tot de taken van de openbare omroep.

En dan konden er ook nog vragen worden gesteld over het verschil tussen natuurlijke personen die kandidaat zijn bij verkiezingen en vennootschappen die dat niet mogen. Over drie- of vierdubbele rollen waarbij je beslist over subsidiëring van een organisatie bij wie je ook werknemer bent. Over bizarre contracten waarin overheidsinstanties niet zoals gebruikelijk de maximumprijs bedingen, maar wel de minimumprijs.

Natuurlijk kan je niet alles vragen in een half uur. Maar als je ongeveer alle vragen mist, is er iets aan de hand. Dan leg je geen politieke week netjes neer, dan leg je ze gewoon lam.  

PS Ik zal later terugkomen op de tournure naar politieke hervormingen en naar een verminderde partijfinanciering. Ik heb daarover, naast een gedacht, ook een paar geestige anekdotes.