Wie op reis is geweest, moet er iets voor over hebben, schreef De Standaard gisteren. En dan komt het: ‘een wisser tot diep in de neus.’ (Georganiseerd door een bedrijf dat wordt geleid door – God bestaat, denk ik dan, alleen Hij kan dat regelen - een meneer die Sadiki heet). Alsof wie getest wordt en niet op vakantie is geweest, alleen maar een kleine neuspeutering moet ondergaan, oppervlakkig, eventjes maar. Maar wie fouten heeft gemaakt, moet gestraft, en dus gaan we met dat stokje net niet tot in de hersenpan. Er is Schuld en Boete, Misdaad en Tuchtiging.

Het beschrijft de sfeer waarin we leven. En het gaat echt zeer ver. Het hoofd van de Intensieve Zorg van het VUB-ziekenhuis windt er geen doekjes om: wie zich niet aan de maatregelen houdt, moet voor verzorging misschien beter niet naar het ziekenhuis komen. Die sluit zichzelf uit. Men zal zorgen voor een filmpje over hoe je ook thuis op je buik kan gaan liggen, om makkelijker te ademen.

Het is het soort fijnzinnigheid dat je geregeld bij een Filip Dewinter vindt. Zeggen dat de rechten van het eigen volk altijd voorgaan op de mensenrechten bijvoorbeeld. Waarover dan, pakweg aan de VUB, grote verontwaardiging ontstaat. Terecht. Maar als de eigen intensiviste een intensieve blijk van onzindelijk denken geeft, ça passe. Een beetje gerommel op Twitter, c’est tout. En uiteraard de Leuvense intensivist die, te laat helaas, laat weten dat hij zo niet is.  

Het lijkt er op dat toegepaste scheve moraal en gebrekkig inzicht in het filosofisch fundament van onze gezondheidszorg de bijproducten zijn van topgeneeskunde.

Als de regering vlak voor nieuwjaar overweegt om al diegenen die rond Kerstmis op reis zijn vertrokken bij terugkeer te dwingen tot testen en quarantaine, en iemand werpt op dat dat besluit wat laat komt, zegt onze topviroloog dat schroom om keihard op te treden in deze ongepast is. Wij hadden gezegd dat nu op reis gaan niet verstandig is, het is tóch gebeurd, en dus… Wie niet horen wil, moet voelen. Met een wisser tot diep in de neus…

Voor alle duidelijkheid: we kunnen niet genoeg testen en tracen. We hebben dat overigens een te lange tijd net niet gedaan, en we kregen dat ook niet fatsoenlijk georganiseerd. Nog altijd niet, trouwens. Uitgerekend omdat de maatregel gewoon veel te laat is afgekondigd. De quarantaines zijn verplicht, maar ze zullen pas vanaf 15 januari echt kunnen worden gecontroleerd. Tja.. Volgens minister Vandenbroucke is te laat komen een kenmerk van elke goede maatregel; ik citeer een interview uit Het Nieuwsblad. Maar ook dat: ça passe.

Ik lees gisteren een topexpert – zijn er andere ? - die op basis van cijfers aantoont dat de controle van vakantiegangers totaal zinloos is, een slag in het water. Een ander topviroloog vindt dat er meer wegcontroles moeten zijn voor wie het land binnenrijdt. De een is bezig met cijfers; de andere met.. iets anders, zo blijkt.

Terzijde… Ik herinner mij van lang geleden een televisiedebat met aan tafel de jonge Guy Verhofstadt en Knack-journalist Frans Verleyen. Verhofstadt kondigde toen een hervorming van de Sociale Zekerheid aan. Wie rookt, zei hij, zal niet langer recht krijgen op gezondheidszorg. Verleyen – toen nog geen Verhofstadtadept, maar wel al jaren kettingroker – zei dat dat voor hem ok was, maar dat hij dan wel veel meer pensioen eiste: niet alleen omdat rokers minder lang leven (het totale pensioenbedrag kon dus over minder maanden worden gespreid), maar ook omdat ze via accijnzen en taksen op sigaretten heel veel opbrengen.

Verleyen had overigens gelijk: rokers kosten de natie minder dan niet-rokers. En toch is dat twee keer een onzinnig argument. Onze gezondheidszorg is een solidair systeem, en geen verzekering met een bonus-malus. Bij ons mogen zelfs voetballers een beroep doen op dat systeem. Ook al weten we dat ze hoge risico’s en dus kosten hebben, die bovendien aan eigen schuld zijn te wijten. Ze moeten maar niet voetballen, zal de redenering zijn van het hoofd van de Intensieve Zorg van de VUB.

Niet die van onze samenleving. En maar goed ook. Dikke mensen, dunne mensen, automobilisten, reizigers, genieën en oenen, dieven, moordenaars, mensen die zeggen dat de aarde een platte schijf is, foute en juiste mensen, piepjonge én stokoude, Filip Dewinter en Elisabeth De Waele, als het erop aankomt krijgen ze van ons – en dus met onze centen – zo goed mogelijk zorg. En ik mag hopen dat dat zo blijft.

Het wemelt in deze tijden van moraliteit. Die ziekte slaat alom toe, niet alleen bij artsen. De door de bank gematigde moraalfilosoof Loobuyck stelt voor dat wie zich niet laat vaccineren – ter herinnering: geen wettelijke verplichting - een extra belasting betaalt. Ook dat is alweer Schuld en Boete: dat laatste in dit voorstel letterlijk.

Tegelijk zien we dat die vaccinatie zelf minder vlot gaat: voor elke oplossing verzinnen de experts een nieuw probleem. Een Amerikaanse vriend laat mij weten dat hij eind februari wordt ingeënt: hij zit in categorie 1c, wat wil zeggen dat hij 60+ is en geen gezondheidsprobleem heeft. Zijn vrouw, die ongeveer even oud is maar wel onderwijzeres en dus in twee richtingen besmettingsrisico loopt, komt over twee weken al aan de beurt. Zijn dochter nog een week eerder: ze is student geneeskunde en loopt stage in een ziekenhuis.

Waarom dat bij ons niet kan? Wij zeggen dat we dat in Europees verband doen, en dat antwoord volstaat. In een klein hoekje van de krant staat dat de Duitsers ook meedoen. Maar ze hebben daarnaast ook apart vaccins gekocht. Aus Sicherheitsgründen, nemen we aan. Wij niet. We hebben er ook niet zoveel nodig. Dertien ziekenhuizen gaan vanaf vandaag elke dag één woonzorgcentrum bedienen. Waarom zo traag, is de vraag. Omdat we dat ernstig willen doen, zegt een expert. Stel je voor dat er iets fout loopt…

Doorbraak, 5 januari 2021