Het is gebeurd. Een senior writer die zich bij de lezers van zijn ‘vooruitstrevende krant’ verontschuldigt voor zijn uitgesproken conservatieve standpunten. Over ons onderwijs, en over wat er moet gebeuren om dat weer op het goede spoor te krijgen. Opvallend is zowel de verrassende pointe (een oproep om Greta Thunberg-gewijs vanaf september scholierenstakingen te organiseren voor goed onderwijs) als de baldadige woordenschat.

‘Van een beetje stress zal u niet breken.’ ‘Uw geest moet worden open gewrikt met de koevoet van abstractie en verbeelding.’ ‘Uw vertrouwde wereld moet aan diggelen worden geslagen.’ En verder een pleidooi voor dril (bij van Dale: volgens strenge regels africhten) en discipline, met, in de plaats van welzijn en leukigheid, leren en studie. Met als Leitmotiv ‘oefening, oefening, oefening’. Er zijn van die momenten dat de verzamelde Doorbraak-conservatieven de duimen moeten leggen.

Joël dus. Hij heeft gelijk. Ook over wat er fout gaat. En ook hier is zijn taalgebruik martiaal. ‘Uitblinken is eruit geramd.’ ‘De moedwillige vernietiging van alles wat naar excellentie neigt.’ ‘Het onderwijs is er om kennis in het hoofd te pompen.’ Zelfs het Tene quod bene moet van de senior writer boven elk bed worden gehangen. Als Bart De Wever dat zegt krijgen we in De Afspraak drie dagen lang de vaste experts die komen uitleggen hoe fout dat wel niet is. Te beginnen met Paul De Grauwe, om uit te leggen dat de staat zeer veel geld mag uitgeven.

En, nog altijd De Ceulaer, het is de schuld van de eindeloze hervormingen. Dat is niet origineel. Dirk Van Damme zegt dat ook: de pedagogische begeleidingsdiensten van de netten hebben, met de steun van talloze experts, de lat almaar lager gelegd. Omdat er ook aandacht moest zijn voor zwakke leerlingen, zeiden ze. Vandaag blijkt dat nu juist de zwakke leerlingen slachtoffer zijn van de algemene achteruitgang. Van perverse effecten gesproken.

Die experts – er zijn er veel; nergens in de wereld worden zoveel leerkrachten betaald om niet voor de klas te staan – zijn het volkje dat zich buigt over de leerplannen. Soms lees je daar iets over. Over experts in taalonderwijs die tot de verbazingwekkende conclusie komen dat men het beste Nederlands leert als men op school een andere (thuis)taal mag spreken. Helaas is dit geen grap; het is in Gent een beleidslijn.

Of de voorzitter van de leerplancommissie Nederlands die in 2009 voorstelde het Algemeen Nederlands niet langer als dwingende taalnorm te hanteren. Dan konden de leerlingen ook geen fouten meer maken, was de redenering. Helaas is ook dit geen grap.

Het doet mij denken aan Steve Stevaert. Die speelde met de gedachte om het gemeenschapsonderwijs af te schaffen, en de facto dus alleen katholiek onderwijs over te houden. Dat was goedkoper, vond hij, kwalitatief beter ook, stukken efficiënter en bovendien almaar minder katholiek. Hij was er – ik denk terecht – zeker van dat hij dat bij de vrijzinnigen kon verkopen als een meesterzet tegen de christenen. Hoe dan ook, zijn meesterzet zou op slag tal van problemen oplossen. Deze anekdote over Stevaert is evenmin een grap.

Al is dat wel waar, over dat almaar minder katholiek. Ik heb een paar jaar terug een debat meegemaakt tussen de baas van de Broeders van Liefde, Broeder René Stockman, en de baas van het katholiek onderwijs, theoloog Lieven Boeve. Stockman vond dat het katholiek onderwijs door en door katholiek moest zijn, met alles erop en eraan; ‘die naam betekent iets’. Boeve begon een gat in de grond te graven om daar de lat in te leggen; hij zei dat het katholiek onderwijs stond voor scholen ‘waar godsdienst bespreekbaar’ was. Heer in de hemel, was dit maar een grap.

En ook geen grap is dat volgens elk nieuw onderzoek ons onderwijs alweer achteruit is geboerd.

Na zo’n onderzoek krijg je soms wel een week lang emotionele politieke analyses waarvan het enige praktische gevolg is dat ze bij de resultaten van een volgend rampzalig onderzoek gegarandeerd terugkeren. Ik kan me best voorstellen dat een tanker keren tijd kost. Maar het zou niet slecht zijn te laten weten dat het keren nu eindelijk is ingezet.

Wie of wat belet ons toch het roer om te gooien? En te beslissen dat leerkrachten vanaf morgen les mogen geven? Met als enige voorwaarde een resultaatsverbintenis: we moeten erop vooruitgaan? Iedereen moet erop vooruitgaan. Met volle aandacht voor de basis: taal en rekenen. Wiskunde, wetenschap en letteren. En ja, oefenen, oefenen, oefenen.

Of gaan we liever de weg op van het Franstalig onderwijs, dat er nog veel slechter aan toe is? Waar wie het kan zijn kinderen naar een echte privé-school laat gaan, buiten alle netten? Waar veel geld wordt betaald voor een school die hoge eisen stelt? Op dat soort school is geen lerarentekort: je moet daar als leraar verbazingwekkend genoeg alleen maar zo goed mogelijk lesgeven… Af en toe wordt daar zelfs iemand ontslagen, omdat alleen het beste goed genoeg is.

Je suis Joël.

Doorbraak, 07 juni 2022