Het is een cliché als een huis, maar daarom niet minder waar: soms leer je meer uit wat er niet in de krant staat dan uit wat er wel staat. Zo ook in de cruciale onderwijsdiscussie die we de voorbije week hebben gehad, over onze bedroevende PISA-resultaten. Wat mij daar namelijk is opgevallen, is de totale mediatieke afwezigheid van de onderwijsbazen, Lieven Boeve en Raymonda Verdyck. Respectievelijk van het katholieke net en van het Gemeenschapsnet.

Ik vond dat zo vreemd en ongelooflijk dat ik het echt ben gaan opzoeken. Ik schrijf dit op zondag 8 december, en in de afgelopen maand heeft onze Raymonda niet één keer haar licht laten schijnen over… Onze Lieven wel: twee keer zelfs. Eén keer in een lang artikel met wel 10 andere deskundologen waar hij zegt dat ze beter de eigen eindtermen hadden gevolgd. Ik moet u zeggen dat ik dat gelezen heb en herlezen, maar dat niet versta. Dat zal ongetwijfeld aan mij liggen.

In een ander artikel zegt professor Boeve dat die PISA-resultaten lang niet alles zeggen. Dat begrijp ik wel, maar ik ben het er gruwelijk mee oneens. Mocht het trouwens al waar zijn wat onze Lieven zegt – quod non dus – dan moet iemand met zijn verantwoordelijkheid weten dat timing ook belang heeft. Omdat op het moment dat heel Vlaanderen met recht en reden geschokt is door die PISA-resultaten, hij de indruk wekt dat het gaat om ‘een’ zoveelste onderzoekje, en dat er erger dingen zijn in het leven, en dus ook in ons onderwijs.

Het doet me denken aan een professor politicoloog die bij de aanslagen van maart 2016 erop wees dat er in ons land meer mensen de dood vinden na een ongeluk met overstekend wild dan door terreur. Zelfs als dat waar is, was dat dus echt niet het moment om dat soort opmerking te maken. Omdat het minstens de indruk wekte jihadistische terreur te relativeren, en daar is mijns inziens weinig aan te relativeren. Dat is vergelijkbaar met de opmerking dat vooral moslims lijden onder de islamterreur. Dat is waar. En dan? T

erug naar het onderwijs, want ik moet dringend mijzelve corrigeren. (In Gent zeggen ze: just es just, zei Gust, en hij smeet zijn schoonmoeder van den trap). Er is één artikel waarin Lieven en Raymonda het wél over PISA hebben, zij het onrechtstreeks. Ze klagen namelijk samen de besparingen aan want die gaan de koepels 150 banen kosten, staat er. En nu komt het: de recente PISA-resultaten, zeggen ze, tonen aan dat de behoefte aan ondersteuning vanuit de koepels meer dan ooit nodig is.

Ik ben kennelijk in een Gentse bui, want toen ik dat las, dacht ik: dat es toch om eu bluute kluuten te tuugen! Lieven en Raymonda bestaan het immers om van de ziekte de oplossing te maken. Want als er uit alle reacties op PISA één ding blijkt, dan is het de schreeuw van de leerkrachten om af te geraken van de pedagogische begeleiders en ondersteuners, de inspecteurs ook, die gewoon lesgeven nog maar toelaten als niet eerst allerlei andere doelstellingen zijn ingevuld. De strijd tegen de ongelijkheid, het respect voor andere culturen, het algemeen maatschappelijk welbevinden, het omgaan met drugs en alcohol, inzichten over onze foute mobiliteit en over kernenergie. Ik vergeet ongetwijfeld nóg belangrijker dingen.

Een schreeuw die Dirk Van Damme van de OESO – wat een geluk dat we die man hebben – bevestigt. Meer zelfs. Hij merkt op dat er in een recent verleden wel allerlei documenten zijn geweest om ons onderwijs weer op de sporen te krijgen, maar dat die vanuit de netten zijn genegeerd. ‘Vaak om ideologische redenen,’ zegt hij. Van Damme is slim, en dus voorzichtig. Maar hij zegt wel wat hij zegt.

En dat is het nu net. Lieven en Raymonda staan gerust toe dat er nu een paar ouwerwetse leraren zeggen ‘laat ons toch lesgeven!’. Als straks de storm is gaan liggen, na de strategische stilte, komen ze wel terug. Om hun zin te doen, en niets anders. Waarbij iedereen moet weten dat er nergens in Europa zoveel leerkrachten wel worden betaald maar niet voor de klas staan. Ze werken (tegen) in de ondersteunende diensten. Dat is – laten we wel wezen – een gevolg van exclusief Vlaams beleid. Niets om trots op te zijn: wat we zelf doen, doen we minstens even slecht. Het argument dat de toestand van het Franstalig onderwijs nóg slechter is, kan mij niet echt overtuigen…. 

Ik heb het grootste respect voor Ben Weyts, maar ik geloof niet dat hij in staat is om ‘de kwaal Lieven en Raymonda’ uit te roeien. Omwille van politieke redenen: zodra hij iets wil doen, zullen de coalitiepartners de kant van Lieven en Raymonda kiezen. Gewoon om de N-VA te kl… Waarbij ik wil opmerken dat dat catennacio-fenomeen in onze politieke wereld helaas compleet wederkerig is. Het is helaas een van de kenmerken van onze politieke cultuur geworden.

Is er dan niets aan te doen? Ik denk van wel. Eén ding: de opstand van de ouders. Ik ben zelf ooit nog voorzitter geweest van zo’n oudercomité (en zelfs van de inrichtende macht), en daar zit macht, als je ze weet te gebruiken. Als je erin slaagt een netwerk op te zetten van oudercomités die de handen in elkaar slaan, over de netten heen. Met één slagzin: ça suffit !

Naïef? Ik denk het niet. Het is mij én in Gent én in Leuven opgevallen dat fusieplannen (waarvan opviel dat nooit echt kon worden nagegaan waar die eigenlijk vandaan kwamen) door leerkrachten en ouders zijn tegengehouden. Er is door de leerkrachten zelfs heel even gestaakt, herinner ik mij. De plannen zijn opgeborgen. Als dat kan, dan kan dat ook voor nog véél belangrijker dingen. Per slot van rekening hebben ouders en leerkrachten het onderwijs dat ze zelf verdienen. Zeggenschap is meer dan één keer om de zoveel jaar te gaan stemmen. Aan de slag!

Want, zo las ik in 1970 in de Dubbelfluit (handboek Nederlands samengesteld door Anton Van Wilderode) in een gedicht van Remco Campert: ‘Verzet begint niet met grote woorden, maar met kleine daden’. We moesten dat zelfs van buiten leren. Ik verstond dat toen niet zo goed. Nu wel. En dus: aan de slag!