Het wordt vaak verkeerd beoordeeld: als een journalist een vraag stelt, dan vertolkt hij niet noodzakelijk zijn eigen standpunt. Voor wie een flamingant interviewt, kan het interessant zijn het Belgicistische standpunt in te nemen: het dwingt de flamingant tot duidelijkheid. Het omgekeerde ook: een journalist wordt een separatist als hij een Belgicist interviewt. Du choc des idées jaillit la lumière. E

en journalist moet idealiter partijdigheidsverwijten krijgen vanuit alle hoeken. Dat is on-partijdigheid in de praktijk. De ene dag zeg je hel wit, de andere dag donker zwart; het voorkomt grijs. Het is een rol, een techniek, ten bate van het debat. De grens daarin is duidelijk. ‘Moeten al die asielzoekers niet gewoon meteen worden opgeknoopt?’ is er evident zwaar over. Ook al omdat dat de aandacht trekt op de vraag, terwijl het uiteraard om het antwoord draait.

Maak je daarvan ‘Vindt u ook niet dat al die asielzoekers…’ dan is dat twee keer zeer zwaar fout. Waarmee maar gezegd wil zijn dat een journalist zeer goed op zijn woorden moet letten. Les petites phrases qui tuent, dat bestaat. Voor politici, voor journalisten.

Terzijde. Heel lang geleden is bij de openbare omroep een eind gekomen aan een prille journalistieke carrière toen aan de woordvoerder van een anti-abortusbetoging werd gevraagd ‘Vindt u dan niet dat het kweken van kinderen de bestaande machtsstructuren in stand houdt?’ Daar is toen zelfs niet over gediscussieerd. De man heeft later een carrière uitgebouwd in de fictiewereld. Daar kan écht alles, of toch ongeveer.

Die journalistieke attitude om tegen de wind in te gaan is des te belangrijker in een land waar debatten en interviews feitelijk het monopolie zijn van één omroep. En dat is nóg belangrijker als dat bovendien ook nog eens een openbare omroep is die zegt de omroep te willen zijn van alle Vlamingen.

Aan de tafel van De Zevende Dag van vorige zondag zitten Joachim Coens en Egbert Lachaert. Een zeer verdedigbare keuze. Twee partijvoorzitters die én Vlaams én federaal regeren. En dus moeilijk zitten met een Vlaamse regering die de vergunning voor de gascentrale van Vilvoorde weigert, en een federale regering voor wie die centrale een sleutelstuk is in de geplande kernuitstap.

Wie niet aan de tafel zit is Zuhal Demir. Zeer verdedigbaar alweer. Al is het dan wel de logica van het systeem dat haar argumenten zullen worden gebruikt om Lachaert en Coens het vuur aan de schenen te leggen. Helaas… Geen woord.

Wel gaat het uitgebreid over de communicatie van Demir. En ja, Jan Jambon heeft een paar uur eerder op de radio bevestigd dat de communicatie van Demir het vertrouwen aantast van CD&V en Open VLD. Hij lacht dat niet weg, of zegt niet dat men dat zal regelen op de plaats waar dat moet geregeld worden, maar stelt het voor als zijn persoonlijk openlijk werkpunt. Lachaert en Coens bevestigen volmondig, zijn blij met de tot inkeer gekomen minister-president – wat had u gedacht? 

De normale journalistieke reflex is dan: ok, point taken, maar Demir heeft misschien wel gelijk? Niets daarvan. Wel integendeel: ‘Het is de tweede keer dat ze dat lapt!’ is de opwerping. Lachaert en Coens spreken dat niet tegen.

Terzijde. De eerste keer was toen Demir in het parlement zei over 3M dat er misschien een parlementaire onderzoekscommissie moest komen. De meerderheid vond dat totaal not done. Inclusief de fractieleider van Demirs partij. Schande! Ook de minister-president vond die communicatie voorbarig. Waarop Demir: Voorbarig? Na 20 jaar?! Nog geen 24 uur later eisten alle partijen.. een onderzoekscommissie.   

Over naar de studio. Het probleem van de onmogelijke combinatie van én de kernuitstap én de dwingend te verminderen uitstoot van broeikasgassen, komt niet ter sprake. Wel het verschil tussen het Vlaamse klimaatplan en de andere plannen. ‘Vivaldi wil een strak klimaatplan; Vlaanderen volgt niet’ is de opwerping. Maar ook dat wordt niet uitgewerkt.

Dat klimaatexpert Jos Delbeke eerder in de uitzending over Glasgow had gezegd dat ambitie ok is, maar dat het vooral aankomt op maatregelen, was de redactie helaas ontgaan. Gemakshalve. Tot de conclusie moeten komen dat er voor België alleen in Vlaanderen al maatregelen zijn, is immers genant. De VRT is vooral de omroep van alle Vlamingen die een probleem hebben met Vlaanderen.

Jaja, ik weet het, het is een moeilijk vak. En iedereen maakt fouten. Errare humanum est, zeker, maar perseverare diabolicum, dat is ook waar.

Studiogast is staatssecretaris Sammy Mahdi. Hij zat twee dagen eerder al in De Afspraak, en zegt nu niet wezenlijk iets anders. Zeker niet als de ene keer het weerwerk komt van E.H. Alliët van de Brusselse Begijnhofkerk en de andere keer van E.H. Zinzen. Het gewijde heilige vuur is.. het gewijde heilige vuur. Passons!

Mahdi doet het uitstekend. Waardig, genuanceerd en toch beslist. Zelfs als hij te maken krijgt met door de redactie geselecteerde kijkers. De een is een meneer die jurist is maar heel moeilijk zijn punt kan maken. De ander is een mevrouw die als je ze google-t als eerste hit ‘PvdA Leuven’ heeft. Daar wordt op gewezen: ze was kandidaat bij de verkiezingen. ‘Maar ik zit hier niet namens de partij,’ zegt ze. Waarop: ‘Neen, maar ik moet dat zeggen, want wij worden daar dan op gewezen.’ Versta: voor ons geen probleem, anders zou u hier niet zitten, maar het zijn al die kniesoren die daarover vallen.

Het is nu alleen nog wachten op een VB-kandidaat. Dat had immers iets gegeven met Mahdi. Een verschil gemaakt met De Afspraak ook.

Filmpje! Van een meneer die een paar keer naar Annelies Verlinden heeft geschreven maar nooit antwoord heeft gekregen. En een andere meneer die zegt dat asielzoekers sneller een sociale woning krijgen dan mensen die al jaren op de wachtlijst staan. Men zegt alleen dat dat niet waar is.

In de studio is er ook een perfect Nederlands sprekende Afghaanse jongen die hier voor verpleger heeft geleerd. Hij heeft een Vlaamse vriendin. Hij krijgt geen vluchtelingenstatuut. Toen hij naar België kwam was daar ook geen reden toe, zegt Mahdi. De man probeert zijn dossier te regelen in de studio…

Of hij dan niet in aanmerking komt voor legale arbeidsmigratie – verpleger is een knelpuntberoep – het is niet echt een punt. 

En er is ook een ondernemer van Italiaanse origine die opmerkt dat al die illegalen wel willen werken. Ze kunnen ook van alles. Mahdi merkt op dat competenties ook in het moederland van pas kunnen komen.

En dan is er nóg een filmpjesvraag: waarom asielzoekers niet verplicht worden gevaccineerd? Juridisch ingewikkeld, is het haastig besluit. Mahdi had dat nochtans op de tafel van het Overlegcomité gelegd. Maar hoe dat daar is onthaald, of er ook politieke hinderpalen waren, het komt niet ter sprake.

Conclusie? Joachim Coens zegt het in diezelfde uitzending over een CO2-meter op een van zijn lokale vergaderingen. ‘Wat piept er hier? Zet dat af!’ Ik ben het daarmee helemaal eens.

Ik ben het zelfs eens met Coens’ eigen correctie. ‘Het had moeten zijn: zet de ramen open.’ Ook helemaal juist!

Doorbraak, 16 november 2021