Dat gevoel overvalt mij elke keer als ik ga stemmen, en het was eergisteren niet anders. Al die mensen die ik nog nooit eerder heb gezien, waar komen die in ’s hemelsnaam vandaan? Of komen die alleen voor verkiezingen buiten?

We staan in de rij, en voor mij wordt er Spaans gesproken. Achter ons Bulgaars, vermoed ik. Vlaanderen verkleurt, dat zie je. Behoorlijk wat hoofddoeken ook. Maar diversiteit is veel meer dan dat. Er is ook zichtbaar sjiek en zichtbaar sjofel, en alles daartussenin. Dik en dun, mank en kwiek, jong, oud, en alles daartussenin. Er is getatoeëerd en onbeschreven; ook aan de binnenkant, vermoed ik.

Allicht omdat de rij wel erg lang is, kijkt niemand vrolijk. Dat voorspelt niets goeds, denk ik.

Churchill schiet mij te binnen: het beste middel tegen democratie is een kort gesprek met de gemiddelde kiezer. En Voltaire ook: de democratie is le despotisme de la canaille, de tirannie van het grauw. Nee, een feest is dit niet. Misschien, denk ik, heb ik mij al jarenlang vergist door de stemplicht te verdedigen.  

Ik heb al een week geleden beslist voor wie ik ga stemmen. Ik ga het persoonlijke overstijgen en stemmen in ’s landsbelang. Het is overigens wat mij stoort aan stemtesten: welke partij is de beste voor u. De vraag welke partij de beste is voor het land en voor zoveel mogelijk mensen is daar nooit aan de orde.

Ik merk dat de meeste kiezers met de fiets gekomen zijn: er staat een gigantische rij mooie, elektrische fietsen, allemaal goed in het slot. De zon schijnt, eindelijk. Naar verluidt keuren bij goed weer kiezers het gevoerde beleid veel meer goed dan af, en bij regen en slecht weer is dat andersom. Dan moest het nu dus regenen dat het giet, denk ik. Verkiezingen, heb ik ooit ergens gelezen, zijn immers als seks: het plezier is tijdelijk, maar het resultaat kan zeer duur zijn.  

De eerste resultaten lopen binnen. De trend is gezet, en wezenlijk verandert die niet meer. Het volk heeft gesproken. In Vlaanderen zijn dat meer dan vijf miljoen mensen. Ik kan me niet voorstellen hoeveel volk dat is. Gewoon veel, heel heel veel.

Ik zit stomverbaasd te kijken naar al die uitslagen, hoe wijs de mensen zijn. Hoe duidelijk ook. Hoe constructief. Het volk maakt de factcheck van de peilingen, en nee, die komen daar niet goed uit. En toch worden winst en verlies voortdurend afgewogen tegenover de peilingen. Er wordt opgemerkt dat het aan de campagne ligt. Bedoeld wordt de vele televisieprogramma’s. Maar ook dat is vreemd. Geen van die programma’s heeft één miljoen kijkers gehaald. Dat is dus nog geen vijfde van het electoraat. Meer dan vier miljoen kiezers hebben die programma’s dus nooit bekeken. Er moet dus iets anders zijn, iets ondoorgrondelijk en geheimzinnig. De baas van het socialistische ziekenfonds, Jean-Pascal Labille, had gelijk toen hij opmerkte dat er quelque chose dans l’air was [link stuk vorige week Votez Bouchez]. Zijn PS is er nog altijd niet goed van…

Het is de wisdom of crowds, de wijsheid van de grote groep. Als mensen met heel veel zijn, én helemaal vrij (mensen zijn nergens zo vrij als in het stemhokje) én onderling verschillend (zie hierboven) dan zijn ze veel slimmer dan de experts. Verkiezingen ook als factcheck van de duidende deskundigen. Die zijn overigens met heel weinig: het altijd weerkerende groepje Afspraak-mensen. Ze hebben de verkiezingen verloren; het volk heeft ze gewonnen. Dat wint altijd, zal u opwerpen, en u heeft gelijk, maar het valt deze keer niet te ontkennen: de mensen hebben de experts in de gracht gereden. Lees voor de aardigheid de kranten van vorige zaterdag: wat daar al niet in staat! De meest correcte verkiezingsvoorspelling komt van een ex-coureur. Veel acteurs, artiesten, professoren blijken clicheemannetjes die naast de werkelijkheid leven. Groen heeft weinig verkozenen, maar wel meerdere kwaliteitskranten en veel professoren en BV’s.

Elke verkiezing heeft zijn verrassing, wordt gezegd. Die van 2024 is niets anders dan één grote verrassing. Ook in het zuiden van het land blijkt niets wat het altijd lijkt. Als we zo voortdoen gaat ook het beeld van de twee verschillende democratieën er nog aan…  

Tegen de tijd dat ik stop met kijken naar vier omroepen tegelijk en stop met lezen wat op de sites staat, ben ik weer helemaal voor de stemplicht. Churchill, Voltaire, ze vergissen zich schandelijk. Omdat democratie op haar best is als ze veel last heeft met veel kiezers. Omdat de slechtste democratie altijd beter is dan de beste dictatuur. In een democratie krijgt de grootste groep mensen het meeste terug.  

Het volk heeft gewonnen. Zelfs toen de zon scheen. Fin du vote – Einde van de stemming.      

Doorbraak, 11 juni 2024