Het zinnetje teveel

Het is het kenmerk van Jean-Marie Dedecker. Het ene zinnetje waarover iedereen dan valt en eindeloos doorboomt, waardoor de rest van een uitstekend geargumenteerd betoog compleet over het hoofd wordt gezien.

Het is overigens geen alleenrecht van de wat vierkantige Dedecker. Het is ook mij ooit overkomen. Het overkomt zelfs de aartsbisschop, terwijl die beter dan wie ook getraind is in voorzichtigheid. Herinner u monseigneur Léonard over aids als vorm van immanente rechtvaardigheid: niet echt de straf van God, maar wel een door God ingebouwde reactie op de verstoring van Zijn gecreëerde orde.

Het overkomt een minister van Binnenlandse Zaken die het na de aanslagen van 2016 heeft over dansende moslims. Dat was eigenlijk alleen maar wat uit allerhande studiewerk is gebleken: nogal wat landgenoten kunnen als moslim (wat hen betreft hun eerste identiteit) begrip opbrengen voor islamitisch geweld. Maar ook hier: dat ene zinnetje teveel.

Het overkomt de N-VA-voorzitter als hij het over Groen, Engie, de kernuitstap en omkoping heeft. Dit keer niet één zinnetje maar één woord teveel.

Al moet het gezegd: de ene fatale hyperbool is de andere niet. Onze media zijn op dat punt selectief. Als Engie een brief schrijft waarin de kernuitstap wordt voorgesteld als onontkoombaar feit, en Egbert Lachaert opmerkt dat je een lijk niet meer kan reanimeren, wordt dat vrijwel kritiekloos overgenomen. Niemand die dan ook maar enige opmerking maakt over de nogal snelle stap naar lijk. Is dat niet alsof je eerst euthanaseert, en daarna zegt dat reanimatie nooit meer kan werken?

Het grote voordeel van die taalspelletjes is dat niemand het dan nog over iets anders hoeft te hebben.

Niemand hoeft dan nog op te merken dat de beslissing over leven of dood van onze kerncentrales kennelijk niet genomen wordt door de verkozenen des volks. Een buitenkans overigens voor Raoul Hedebouw van de Pvda: hij hoeft zich niet eens uit te spreken over de kernuitstap zelf, hij is niet voor of tegen. Hij zegt gewoon er een enorm probleem mee te hebben dat de beslissing wordt genomen door een buitenlandse multinational. Je hoeft echt geen communist te zijn om het daarmee eens te zijn.

Niemand hoeft dan nog op te merken dat allerlei majeure impedimenten – als we centrales willen openhouden, moeten we een publieksbevraging houden in een omtrek van 1000 km rond Doel of Tihange! – kennelijk niet gelden voor onze buurlanden. De Franse kerncentrales komen aan onze grens. De Nederlandse regering die er staat aan te komen gaat in Borssele niet alleen (in vergelijking zeer oude) kerncentrales langer openhouden, ze gaan op dezelfde plaats ook nieuwe bouwen, lees ik. Moeten die dan niet wachten op onze toestemming? Borssele, dat is in vogelvlucht nog geen veertig kilometer van Doel…

Niemand hoeft dan nog op te merken dat het Europees concurrentiemodel onder druk staat wanneer een en dezelfde multinational zowel het probleem als de oplossing kan zijn. Het maakt voor Engie immers niet uit of ze geld verdienen met nieuwe gascentrales dan wel met oude atoomcentrales. Punt is wat – als je ook rekening houdt met de politieke context – het grootste en meest stabiele rendement oplevert.

(Denkoefeningetje: als niet Engie maar andere bedrijven vergunningen krijgen voor nieuwe gascentrales, zal dan niet blijken dat wat tachtig Engie-ingenieurs in een Open Brief zeggen – het openhouden van de kerncentrales is volstrekt geen probleem – als bij wonder nog blijkt te kloppen ook? En is het toeval dat wat die 80 mensen schrijven nauwelijks aandacht krijgt in onze media?)

Niemand hoeft nog op te merken dat het bevoorradingsprobleem intussen huizenhoog overeind blijft. En dat je sommige zekerheden in een vitale sector pas opgeeft als de onzekerheid van het alternatief tot een uiterst minimum is geslonken.

Niemand hoeft dan nog op te merken dat Engie kennelijk van staatswege de toestemming heeft gekregen om een Zilverfondsconstructie op te zetten: het geld voor de ontmanteling van de oude centrales is wel voorzien, maar het is weg. Het is... terug naar Engie.

(Misschien moet energieminister Van der Straeten daar een opschortende voorwaarde van maken. Engie kan alleen die gascentrales krijgen, als eerst het geld voor de ontmanteling – naar verluidt veertig miljard – op de rekening staat.)

Van opschortende voorwaarden gesproken: dat is het probleem van de kernuitstap. Het paarsgroene kabinet Verhofstadt heeft in 2003 een einde gemaakt aan de kernenergie, maar, zei de wet, dat einde komt er alleen als dat in 2025 praktisch mogelijk blijkt. En wat had u gedacht?

Het is zoals aan de Antwerpse socialisten vragen of de liberalen geen bijkomende schepen moeten krijgen. Ook dat antwoord is voorspelbaar.  De bijkomende schepen is immers op hun kosten. In geen velden of wegen zal Conner het belang komen uitleggen van afspraken en eerlijke politiek.

Terug naar het kernprobleem – pun not intended. Dat een wet het product is van een politiek compromis is best te begrijpen. Maar het typeert paars dat het politieke compromis in 2003 in de wet zelf is ingeschreven. Het vervolg is voorspelbaar: Electrabel/Engie is er twintig jaar lang in geslaagd iedereen wijs te maken dat het niet anders kon dan met kernenergie.

Maar een intelligent bedrijf past zich aan, prepareert zelf het alternatief. Niets is voor altijd; dat weten ze daar beter dan wie ook.

Net zoals een intelligent minister – Van der Straeten dus – gebruik maakt van het lichtbakeffect. Antwoorden op vragen die er toch nooit komen moet je niet hebben. Over genoeg stroom, over de prijs, over faire concurrentie: dat is allemaal niet aan de orde. Maar je hebt het natuurlijk wel uitgebreid over dat ene zinnetje of dat ene woord teveel.

Journalisten denken dan: dit is nieuws! Een zin, een woord, meer heb ik niet nodig! O zalige job!

Terzijde en tot slot. Op een van mijn eerste autootjes in de late jaren zeventig heb ik ooit een ronde geelzwarte sticker geplakt: Kernenergie? Neen, bedankt. Korte tijd later – begin jaren tachtig - hoorde ik de Redemption Song van Bob Marley:

Emancipate yourselves from mental slavery

None but ourselves can free our minds

Have no fear for atomic energy

'Cause none of them can stop the time

Ik was het daar eigenlijk niet mee eens, maar het voelde wel ongemakkelijk. Het was een zinnetje teveel. Ik heb die sticker dan maar van mijn auto gehaald.  

Doorbraak, 14 december 2021


Eerder

Leve de werkelijkheid

Het was een opvallend moment. Geert Wilders in debat met Rob Jetten, boegbeeld van het links-liberale D66. Wilders heeft nagetrokken dat Jetten, minister van Klimaat in het demissionaire kabinet Ru...

Lees het hele artikel

Nieuw Sociaal Contract

Ik heb het vele keren gedaan voor de VRT: verkiezingsprogramma’s maken. Het eerste was de vinger op de zere plek leggen, proberen te bepalen waar de verkiezingen over gingen. Wanneer je dat doorhad...

Lees het hele artikel

Een uphill battle

Het is zo ver: Doorbraak zit al een kleine week in een nieuw jasje. Er is een vaste ploeg die beslagen op het ijs staat, er zijn ook nieuwe mensen die voor Doorbraak schrijven. Het is tijd voor de ...

Lees het hele artikel

Raar, en het doet zeer

Ik kreeg het van jongs af aan ingelepeld. Toen ik nog maar nauwelijks kon lezen zag ik het in verschillende talen op de toren staan: Nooit meer oorlog. Het is lange jaren meegegaan. Het werd een L...

Lees het hele artikel