Dit is een hartenkreet. Dat mag. Want hoop is een mensenrecht, net zoals het recht op naïviteit. Hoop op verandering, een andere aanpak, iets nieuws. Omdat het signaal van de kiezer zo duidelijk is geweest: ze hebben laten weten dat het zo niet verder kan.

Georges-Louis Bouchez – daar is hij weer – heeft gelijk: uit de data blijkt waar het fout gaat. En dus weten we ook waar en hoe er moet worden ingegrepen: dat is het regeerprogramma. Of dat dan centrumrechts-, centrumlinks- of gewoon centrumbeleid is, doet dat er toe?

Er is wel één premisse waar niemand om heen kan: we willen een land waar een zo groot mogelijke groep mensen een goed leven kan leiden. En dat geldt ook voor hun kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. Het warme Vlaanderen moet er ook nog zijn in 2074.

Het is nooit slecht zijn klassiekers te kennen. Lord Beveridge schreef het al in 1942 – toen hij de krijtlijnen van de verzorgingsstaat uittekende (en toen direct woordgebruik nog mocht): leegloperij mag niet worden gesubsidieerd, misbruik mag niet worden getolereerd, omdat de welvaart van de komende generaties niet mag worden verkwanseld. Wijsheid der vaderen.

De data leren dat onze sociale zekerheid beduidend meer kost dan gemiddeld in de Europese Unie, dat onze globale overheidspersoneelskost hoger is dan gemiddeld en we geven ook veel meer subsidies dan elders. Bij dat laatste valt op hoeveel subsidies er gaan naar transport en mobiliteit. Uitgerekend daar dus waar – ook dat staat in de data – onze dienstverlening beduidend veel minder goed is dan elders.

Onze administratiekosten stijgen ook veel forser dan elders. In nog geen twintig jaar kost het ambtenarenapparaat ons 60 procent meer. In Nederland was dat in dezelfde periode 45 procent, in Frankrijk 30 procent.

Het staat niet in ultrageheime rapporten, en wie de cijfers van Eurostat niet vindt kan het gewoon vragen aan ChatGTP…

Het blijkt dat we 60 procent meer magistraten hebben dan gemiddeld in de EU, en je kan bezwaarlijk zeggen dat onze justitie performanter is dan elders. Justice delayed is justice denied…

We hebben 15 procent meer politiemensen.

We hebben goede gezondheidszorg, maar die kost veel meer dan elders, en er is veel verspilling. (Daarbovenop wordt het deel dat patiënten zelf betalen elk jaar groter; een sluipende privatisering waarover zelden iets te vernemen valt).

We betalen voor ons onderwijs meer dan elders; we hebben ook meer leerkrachten, die voor kleinere klassen staan dan waar ook.

Onze windmolens draaien meer op subsidies dan op wind. (Geen grap) …

Desondanks is er elke dag wel iemand die om meer mensen en middelen vraagt.  

Het regeerprogramma kan dus verrassend eenvoudig en niet eens hyperambitieus zijn: we willen naar het Europees gemiddelde. Punt. Partijen die al die inefficiëntie willen verdedigen moeten dat vooral doen. Links of rechts, dat is alleen van belang voor schoenen.

Een programma is één ding; we moeten hooguit twee jaar na de start de uitvoering van dat programma ook zien, horen, voelen. Government must not only be done, it must also be seen to be done. Lukt dat niet, dan moet men ermee stoppen.

Kijk daarbij vooral niet naar commentatoren en experts, negeer vooral het zogeheten middenveld. “Het middenveld is de zandbank waar elke voortgang op strandt,” schreef Jan Segers in Het Laatste Nieuws. Hij heeft overschot van gelijk. Laat de verkozenen de maatschappelijke discussies beslechten. Belet tegelijk ook dat rechters dat doen op basis van regels die de politiek zelf heeft gemaakt.

Pak dus ook de koepels aan in het onderwijs. Als al hun vrijgestelden en gedetacheerden terugkeren naar de scholen, is het lerarentekort al een stuk verminderd. Het zijn vooral de koepels die met allerlei papieren opdrachten het lerarenberoep naar de verdommenis helpen. De bonden hebben het in betonnen reglementen vastgezet.

Pak al die Mexicaanse overheidslegers aan, in Vlaanderen en in België. Ze zijn – ook dat zijn data – voor 80 procent van de tijd bezig met de controle van de controleurs, met het zich indekken tegen mogelijke op- en aanmerkingen.

Bekijk alle subsidies. Mathias Diependaele heeft er een lijst van gemaakt. Is daar ooit iets mee gedaan?

Pak de verzuiling aan. De zuilen zijn mega-dienstenbedrijven met beschermde belangen. Vakbonden mogen gerust werkloosheidsuitkeringen uitbetalen, maar organiseer een tender waaruit blijkt dat ze écht daarvoor de beste keuze zijn. En niet omdat ze zelf zeggen dat ze de goedkoopste zijn.

Dwing die zuilen het spel eerlijk te spelen. Ziekenfondsen moeten patiëntenverenigingen zijn. Dat ze tegelijk ziekenhuizen en apotheken runnen, maakt ze rechter en partij, waardoor ze – dat is de logica van het systeem - alleen beslissingen nemen die hun belangen dienen. Haal ze dus ook weg uit de beslissingscentra.

Vergeet ook niet naar de politiek zelf te kijken. Niet dat daar het grote geld kan worden gehaald, maar symbolen zijn belangrijk. Verlies daarom ook de monarchie niet uit het oog: daar is laaghangend fruit. Verminder drastisch het aantal verkozenen, verminder drastisch de partijfinanciering. Zorg ervoor dat alle pensioenen aan de wet Wijninckx worden onderworpen. Of gaat u wachten tot de PVDA of het Vlaams Belang met een lijst komt van politici en functionarissen die dat plafond nog altijd ruim overschrijden?

Ik geef het u op een blaadje: als u al wat hierboven staat (en liefst nog veel meer) doet, u legt dat ook heel goed uit, en u vindt bovendien ook nog een treffelijke manier om met elkaar om te gaan, dan gaat daar veel volk komen naar kijken. En die zullen zien dat het goed is. Er zal dan zelfs geld over zijn om warme dingen mee te doen.

Point n’est besoin d'espérer pour entreprendre, ni de réussir pour persévérer.

Doorbraak, 25 juni 2024