Ik hoorde een paar dagen terug een meisje van Radio 1 aan een meneer vragen: ‘En hoe voelt dat naar jezelf toe?’ (Op de VRT spreken ze tegenwoordig zo: gigantisch empathisch.) Wel, eh…

Ik ben nu al bijna twee maand 70. Maar vreest niets, gij allen! Ouder worden valt best mee. Als je een beetje geluk hebt natuurlijk. (Ik kijk geregeld naar de klasfoto: Sint-Lievenscollege Gent - Retorica A – 1971. En ben keer op keer stomverbaasd over hoeveel er al niet meer zijn.)

Nee, het valt dus wel mee. Omdat je in je hoofd altijd jong blijft. Mijn huisarts, een buitengewoon verstandige late veertiger die ik geloof op zijn woord, zei het: ‘Dat gaat zo blijven.’ Oef!

Verouderen? Je ziet dat zelf niet. Je voelt het af en toe, alsnog zelden. Als je gaat joggen bijvoorbeeld. De eerste tien minuten zijn vaak pijnlijk. Zien doe je het hooguit aan anderen. Waarbij je je natuurlijk geen enkele illusie moet maken: die anderen denken over jou krek hetzelfde. Je ziet het veruit het beste aan vrouwen die je nog hebt gekend toen ze nog meisje waren. Seksisme? Geenszins! Niemand, en zeker geen man, zal ooit zo mooi zijn als vroeger.

En toch. Een van de licht deprimerende aspecten van ouder worden is dat je talloze keren ziet hoe buitengewoon fout wordt bericht over dingen die je zelf redelijk goed kent. Niet alleen feitelijke fouten en een gebrek aan geheugen, maar ook foute redeneringen. De ene Kamperui komt na de andere. (Voor niet-germanisten: in het Nederlandse stadje Kampen waren er ooit twee tolpoorten die veel geld opbrachten. Zoveel dat het stadsbestuur besliste om prompt twee tolpoorten bij te bouwen.. Dat is een Kamperui, een flauwe dommigheid.) Er wordt dus in de media bij wijze van spreken nogal veel door nul gedeeld.

En dan is dat dus alleen nog maar over wat ik ken, en dat is niet zoveel. Maar dan denk je almaar meer: waarom zou dat anders zijn als het over dingen gaat die ik niet zo goed ken? Of is dat nu net hét kenmerk van.. ouder worden? Je twijfelt. Maar wie ben ik om aan mezelf te twijfelen, denk je dan geen drie seconden later.

Het is een klassiek beeld uit de Amerikaanse rechtsspraak - waarmee trouwens een legitieme rem werd gezet op de vrijheid van meningsuiting: je mag nooit valselijk brand! roepen in een tot de nok gevuld theater. Daar kwamen/komen doden van. Het is nochtans wat je vrijwel dagelijks ziet. Dat gaat van het einde van de planeet tot en met de oprukkende apenpokken en alles wat ertussen ligt. 

Dat soort berichtgeving zet aan tot extreem gedrag, in het stemhokje en daarbuiten. Dat zou misschien nog oirbaar zijn als niet tegelijk de volgende fase compleet voorspelbaar is: zij die het extreem gedrag eerst hebben uitgelokt, zullen het nadien met evenveel aplomb streng veroordelen. Dat is een wiskundige zekerheid.

Je ziet het in Nederland, maar het zal bij ons per mei-juni 2024 niet anders zijn. Na de kletterende overwinning van de BBB – de BBB moet echt dank zeggen aan de verzamelde media - zie je hoe diezelfde media post factum die overwinning aan het downsizen zijn. BBB-kiezers zijn oud en laag opgeleid. Versta dom. In kwaliteitskranten lees je zelfs de roep om zestienjarigen nu maar snel stemrecht te geven. Af en toe lees je ook het idee om de stem van ouderen minder zwaar te laten meetellen...

Een merkwaardige gedachte die, onder het mom van politieke vernieuwing, van Kristof Calvo had kunnen komen. (Peter De Roover zou zeker steunen.) Ze gaat ervan uit dat ik – 70 ! – alleen aan mezelf denk en aan het beperkt aantal jaren dat ik nog te gaan heb. En après moi… Bijgevolg ben ik een sta-in-de-weg voor de redding van het land en de planeet. Senioren zijn in sommige culturen symbool van wijsheid en ervaring. Vandaag blijken ze bij ons gewetenloze voorstanders van meer stikstof, en dus hinderlijk.

Dat is een variante op de gedachte dat de mening van de meerderheid niet noodzakelijk overeenkomt met de waarheid. Dat klopt, maar het een staat naast het andere. Bij wijze van vergelijking: Macron heeft absoluut gelijk dat de Franse pensioenleeftijd moet worden opgetrokken (waarheid), maar hij krijgt dat niet verkocht (meerderheid). Het een staat naast het ander.  

Als blijkt dat Frank Vandenbroucke in de coronacrisis vele miljoenen aan universitaire labo’s heeft gegeven om werk te doen dat er nooit is geweest, wie is er dan verantwoordelijk? Vandenbroucke natuurlijk! Maar ook dat is in onze media anders: daar is Frank heilig, krijgt nooit een echte vraag, komt met alles weg, één strenge blik van de meester volstaat. En dus lees je dat die labo’s dat geld dan maar moeten terugbetalen. Kwestie van moraliteit, voegt men eraan toe. Werkt het zo?  

Maar 70-jarigen moeten leren ook naar andere dingen te kijken. Zien bijvoorbeeld dat op Pasen in mijn tuin de zon al goed uit de verf is gekomen. En voor de rest met een glimlach denken aan de onwaarschijnlijk interessante autobiografie van de Amsterdamse charmezanger Johnny Jordaan: Ze kunnen van me zeggen wat ze willen.

Doorbraak, 11 april 2023