Met de deur in huis: de VRT heeft met de Panorama over het zogeheten Plan B een mooie prestatie neergezet. En als voormalig professional moet ik eraan toevoegen: mooie televisie ook. Ik herkende de meesterhand van regisseur Mark De Visscher, die de schitterende documentaires van Andrew Marr moet hebben gezien. Marr heeft onder meer een schitterende reeks gemaakt over de Britse na-oorlogse regeringsleiders. De combinatie De Vadder-De Visscher komt met hun Plan B heel aardig in de buurt.

Dat is voor een omroep van de grootte van de VRT een niet geringe prestatie. Het siert Panorama dat ze dit onderwerp hebben durven aanpakken. Van de openbare omroep kan de Vlaamse belastingbetaler verwachten dat hij ook heikele kwesties behandelt, maar ik kan me voorstellen dat er toch minstens één iemand moet hebben gezegd/gedacht dat dit onderwerp nu te gevaarlijk is. In de vroegere gepolitiseerde omroep zou dat laatste zelfs het uitgangspunt zijn geweest, met alle gevolgen van dien.

Jammer overigens dat de dag nadien de Wetstraatwatcher van De Ochtend het programma impliciet waardeloos noemde door te zeggen dat hij after all eigenlijk liever naar de Pappenheimers had gekeken. C’est le ridicule qui tue, in meerdere betekenissen. Onzin uitkramen, het overkomt iedereen, maar het is pas écht belachelijk en kwalijk als er sprake is van systematiek in combinatie met het aplomb van de nooit weifelende duider.

In de reportage heb ik trouwens nog iemand anders zien uitschuiven. Vanuit verschillende invalshoeken kregen we rationele analyses, op eentje na: de Antwerpse professor Bea Cantillon, expert sociale zekerheid. Barones Cantillon, moeten we zeggen. En dat bleek ook. Een mogelijke opdeling van de sociale zekerheid in kleinere entiteiten noemde ze een achteruitgang van de beschaving.

Nu is er niets op tegen dat iemand dat denkt of zegt, maar het is wel een argument van een andere orde. Dit is een morele beoordeling. En nog eens, dat mag. Maar niet binnen een rationele analyse die men van een expert mag verwachten.

Rationeel klopt het overigens ook niet. Het is niet waar dat een sociaal zekerheidsstelsel voor 10 miljoen mensen beter/efficiënter/zekerder is dan een stelsel met pakweg vijf miljoen verzekerden. Het omgekeerde (een stelsel met 5 miljoen verzekerden is beter/efficiënter/zekerder dan een met 10 miljoen) is trouwens óók niet waar. Een keer boven een kritische massa doet de grootte er niet toe. Niet ik zeg dat (ik ben geen specialist); het staat in Vlugschrift over welvaart en geluk van niemand minder dan Johan Vande Lanotte…

Voor de rest was de conclusie van Plan B nogal simpel: het is niet eenvoudig, en het zal ons veel geld kosten. Ik denk dat dat juist is. Het valt me wel op dat die conclusie geregeld met enige gretigheid wordt herhaald als onuitgesproken argument contra. Meestal door mensen die zelf vergeten (?) zeggen dat wat er nu bestaat óók stukken van mensen kost, al jaaaaaren. Dat we net dáárom onze staat moeten hervormen, als we tenminste het plan B willen vermijden…