Hou u vast. ‘Het Nederlands is een van de grofste talen ter wereld.’ Dat staat in Je mag ook niets meer zeggen van ene Mounir Samuel. Het minste wat je van hem kan zeggen is dat hij niet gebukt gaat onder zwaarmoedige bescheidenheid. Hij noemt zich ‘de man van de toekomst’. Zijn boekje is ‘dé blauwdruk voor het Nederlands van iedereen’, een ‘standaardwerk’, ‘verplichte lesstof’ voor ongeveer alle opleidingen.

Heel veel woorden zijn kwetsend, vindt Samuel. Denk niet alleen aan homo, Turk, jood, het n-woord, wijf, pot, moslim, hoer of Marokkaan, maar ook aan boer. Als je maar lang genoeg zeurt, wordt iedere benaming een scheldwoord. En dat moet dus worden vervangen. Er is één uitzondering: er bestaat geen scheldwoord voor de ‘witte, heteroseksuele, cisgender, valide, theoretisch geschoolde man’. Met klootzak of eikel of zelfs het Vlaamse kieken of kalf, leert Samuel, is de blanke lul onvoldoende op zijn nummer gezet. Want klootzak ‘kan ook om een man van kleur gaan’.    

Samuel predikt derhalve newspeak. En van Orwell gesproken: in 1984 (gepubliceerd in 1949) lees je ook over woorden die in dat fictieve jaar niet meer mogen en dus per decreet worden afgeschaft. Hoe vooruitziend! Samuel schaft dus af, met grote ijver. Vanuit twee principes: omdat het iedereen vrij staat zichzelf te benoemen zoals hen dat wil, en omdat zher niet voorzichtig genoeg kan zijn. Want de nieuwe taal moet ‘veilig, toegankelijk en inclusief’ zijn.

Wie kinderen heeft maar niet kan kiezen tussen mama of papa, wordt dan maar mapa. En je kan een broer of een zus hebben, maar ook een brus. Dat wordt het dus.

In het duister tasten zeggen we niet, kinderen, want dat is kwetsend voor onze slechtziende medemens. Blind zijn voor de feiten is grof. En zelfs handboek is fout. Want wat doe je met mensen zonder handen? Kunnen die dat dan niet gebruiken?

Respect is trouwens voor Samuel niet alleen een mensenzaak. Respect moet er ook zijn voor de dieren. En dus gaan we niet langer naar de haaien, noch zijn we blij met een dooie mus. Zelfs op eieren lopen wordt een delicate kwestie. Alle zooïsmen moeten eruit: negatieve eigenschappen toekennen aan ‘dieren die dat niet verdienen’ is uit de tijd.

En uiteraard moet ook de geschiedenis worden herbenoemd. Weg dus met de Gouden Eeuw van Rembrandt en de Verenigde Oost-Indische Compagnie. We vervangen dat door de Grauwe Eeuw, want die zeventiende eeuw was ook de eeuw van armoede en slavernij.

Er is zelfs spelling mee gemoeid. Er is een verschil tussen zwart en Zwart. Dat laatste, u had het al begrepen, is óók een kwestie van respect, de compensatie van onrecht uit het verleden. En Samuel is consequent: hetzelfde geldt taalkundig ook voor wit en Wit, maar dat laatste, zegt hij, kunnen we maar beter vermijden. Goede raad van nonkel Kaat.

En we moeten ook streng durven zijn: het recht om zelf te bepalen wie we zijn is eindig. We zeggen ‘wit, niet blank. Punt. Einde discussie.’

Mounir Samuel is, behalve een halvegare fanaticus, geen taalkundige maar politoloog. Hij verwierf enige faam toen hij als Midden-Oostenkenner in 2011 in een Nederlands praatprogramma over het einde van de Egyptische dictator Mubarak op de studiotafel begon te buikdansen. Toen nog als Monique Samuel. Sindsdien mag hen over zo ongeveer alles zhers mening komen verkondigen: het klimaat, de islam (intussen is hij bekeerd tot het christendom en zegt ‘God aan zijn kant’ te hebben), homorechten, en dus nu ook over taal.

Het idee dat je een taal kan decreteren leeft niet alleen in het hoofd van Samuel. Het idee dat woorden waarden zijn is vals, maar tamelijk wijd verspreid. Bij woke-mensen, maar ook bij hun tegenstanders.

In Italië liet Giorgia Meloni weten dat ze il presidente del consiglio (de voorzitter van de regering) was, en niet la presidente. Omdat, zei ze, haar geslacht er niet toe deed. En omdat het mannelijke woord de neutrale variant is. Zoals bij ons slager; in van Dale staat dan m/v/x (die x is echt grappig, ik vraag me af hoeveel non-binaire slagers er zijn).

Meloni’s uitspraak kwam overigens niet uit de lucht vallen. Ook in Italië zijn er taal-activisten. Ze stellen voor om het verschil tussen bella en bello op te heffen en te vervangen door belle, waarbij die e zou moeten worden uitgesproken als een doffe ə, zoals in vader. Helaas bestaat die ə-klank niet in het Italiaans.         

De eerbiedwaardige Académie Française heeft die les jaren terug geleerd. In het Frans, zei de Académie, spreken we over le ministre, ook als dat een vrouw is. Omdat de functie voor de persoon gaat. Dat is straal genegeerd. Door iedereen. Er valt niets te bevelen. Omdat dat tegen de taal ingaat. Het is een probleem sans objet. Una soluzione senza problema.

Mounir Samuel is adviseur bij de Taalunie. Maar hij heeft er de wind van voren gekregen. Van ‘vooral de witte, cisgender mannen van boven de vijftig uit Vlaanderen’. Mooi zo. Doen we tenminste eens iets goeds.

Maar in Gent mocht hij het stadspersoneel van het cultuurdepartement (daar werkt zeer veel volk) komen uitleggen hoe ze voortaan moeten spreken en schrijven. Kosten om van te kotsen.   

Doorbraak, 25 juni 2023