Natuurlijk is het groot nieuws, het einde van de eeuwige Queen. Iemand die Churchill, Truss en nog een dozijn eerste ministers heeft meegemaakt, als rots in de zeer aanwezige branding, dat is wel wat. En er is overvloedig archiefmateriaal. En al die – alleen de Roomse Kerk is op dat punt een te duchten concurrent – onovertroffen rituelen, gebruiken en regels bij de opvolging, ik zie dat graag. En ik adoreer het posh English van de Queen: het is in zeventig jaar nauwelijks veranderd; ook dat is een baken. En haar opvolger spreekt nog chiquer, kan bovendien beter speechen. En al die familiedrama’s, koningsdrama’s, kostuumdrama’s. Heerlijk!   

En nee, ik verwacht nu geen uiteenzettingen over de republikeinse gedachte en de politiek-filosofische grondslagen van de monarchie. Nu even niet. Alles op zijn ploatse, zei mijn grootvader.

Maar ook bij groot nieuws moet je het hoofd koel houden. Er is volstrekt geen reden om à la Wim De Vilder – hij zou een carrière in de uitvaartsector moeten overwegen – verslag uit te brengen op een toon alsof we rechtstreeks een ramp meemaken. Ook  mensen van tegen de honderd gaan dood. De tijd vergeet niemand, nooit. De tuinman niet, de Queen niet.

Op de dag van haar overlijden blijkt dat het Belgische begrotingstekort wordt geraamd op ruim 31 miljard euro, waarbij de komende miljardenrekening van de energiecrisis niet is meegeteld. Het gat is in één jaar tijd ruim vijf miljard groter geworden. De groei intussen valt terug tot hooguit een half procent. Daarover geen woord, terwijl het over uw en mijn rekening gaat, uw en mijn schulden, en nog veel meer over de schulden van onze kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen.

We gaan nu nog eens rechtstreeks naar Lia van Bekhoven, want die staat bij Buckingham Palace. Lia, hoe is de sfeer daar?

Een dag later blijkt dat Wallonië zonder extra hulp volgend jaar zijn ambtenaren niet meer zal kunnen betalen. De Waalse overheid ontkent dat weliswaar, maar de cijfers zijn ongevoelig voor tendentieuze voorstellingen van zaken… Ook hierover geen woord.

Ivan Ollevier, jij staat aan de poort van Balmoral. Is daar al enige beweging?    

Elke dag blijkt dat almaar meer mensen kopje onder dreigen te gaan door buitenissige energierekeningen. En opvallend: het zijn niet eens de armste mensen. Wel de middenklasse zonder spaarcenten. Het Gentse OCMW kreeg vorige maand zes keer meer mensen met betalingsmoeilijkheden over de vloer dan de maand ervoor. Andere OCMW’s zien hetzelfde, vrezen dat dit nog maar het begin is.

Veerle De Vos, in onze studio, het stoffelijk overschot van de koningin zal in eerste instantie worden overgebracht naar Edinburgh. Dat is de hoofdstad van Schotland, niet?  

Almaar meer mensen in de nesten dus. Nu zelfs uit de middenklasse. Al is dat bij ons een wat wazig begrip. In België is het verschil tussen grootverdieners en middenklasse zeer klein. In Duitsland bijvoorbeeld betaal je de hoogste belasting vanaf een jaarinkomen van 274.000 euro. In België zit je in het hoogste belastingtarief – en dat is iets hoger dan in Duitsland – vanaf 41.360 euro. In België ben je dus een grootverdiener vanaf een kleine 2000 euro netto per maand…

In onze studio: Mark Eyskens. U hebt de Queen nog ontmoet?

En de ene energierekening is de andere niet. Ik betaal er ook een in Spanje. En het verschil met mijn binnenlandse rekening is opvallend. Je betaalt daar wat je verbruikt. Geen voorschotten dus. Er is goedkope stroom en dure stroom: dat wisselt vier keer per dag. En er is een gratis app waardoor je per minuut, dag, week en maand kan zien hoeveel watt je hebt opgebrand en hoeveel dat je gaat kosten. Verbruik je opvallend veel meer dan een maand geleden, dan komt er een waarschuwing. En tips om te besparen. Slim energie verbruiken is daar poepsimpel.

Mijn slimme meter thuis is alleen slim voor de leverancier. Zelf ben ik voor die meter niet slim genoeg. Misschien, heb ik al gedacht, moet ik systematisch met een papiertje de cijfers noteren. Om zo mijn actuele verbruik te berekenen. Een app die dat in mijn plaats doet bestaat wel, maar kost enkele honderden euro’s. Ik zie ook allerlei heffingen en vooral hoge net- en transportkosten: die kosten zijn er in Spanje ook, maar dat is een vast bedrag, bijna verwaarloosbaar klein. Vanwaar dat verschil?

Nog eens naar Lia van Bekhoven, want die staat intussen aan Downing Street 10. Lia, het is wachten op een verklaring van de Britse eerste minister?

Ik lees dat er een prijsplafond zou kunnen komen. Zou kunnen. Ik lees dat daar flink wat bevoorradingsrisico’s aan vasthangen. Ik lees dat de zekerste en veiligste weg naar een lagere gas- en elektriciteitsprijs over die zo verfoeide markt leidt. Als we bijvoorbeeld alle kerncentrales openhouden, dan zal de gasprijs zeker, en misschien zelfs fors, dalen, zegt de Gentse professor Peersman. Maar dat is – jammer voor de middenklasse – politiek onhaalbaar. Wie denkt dat kernenergie in deze crisis een deel van de oplossing is, zeggen de moralisten van Groen, heeft een bedenkelijk niveau.  

Naar Lia van Bekhoven nu, in afwachting van de verklaring van de premier. Lia, we weten dat Charles haar opvolgt. Wat voor een koning zal hij zijn?

De werkelijkheid tart de verbeelding en daarom hebben we collectief besloten ons op de fictie te storten.  

Doorbraak, 13 september 2022