Toen ik op X vorige vrijdag na De Afspraak liet weten dat ik mij moest inhouden of ik werd fan van Patrick Janssens, toen gebeurde het weer. Een stroom reacties, samen te vatten in twee mij zeer bekende zinnen: ‘Eens socialist, altijd socialist’ en ‘Gij zijt nooit nen echte Vlaming geweest’. Het is de enge kant van X. Ware het niet dat daar ook vaak originele inzichten te vinden zijn, ik was er al lang vertrokken. Ik neem die enge kant er maar bij; ik heb al een kleine 3000 lomperiken, viezeriken en dommeriken geblokkeerd.)   

Een behoorlijk grote groep mensen vindt blijkbaar dat je niet alleen tot een kamp moet behoren dat per definitie altijd gelijk heeft, maar dat gelijk sluit ook alle ander gelijk uit. Dat het Grote Gelijk niet bestaat, en dat dat maar goed is ook, krijg je daar niet verkocht. Dat is zeer jammer.  

Janssens wás ook goed: helder, verstandig, wijs. Ja natuurlijk, zei hij, er zijn grote verschillen tussen de twee coalitiepartijen, maar dat belet niet dat er redelijk kan worden samengewerkt in het belang van alle Antwerpenaren. Janssens – en dat zie je echt zelden - merkte zelfs op dat er in die coalitie een grotere partner is en een kleinere, en dat dat zo zijn gevolgen heeft. De vaak simplistische en bewust polariserende vragen liet hij in elkaar zakken als mislukte soufflés. Janssens zorgde op zijn dooie eentje voor het soort niveau en benadering dat in de politiek vaak helemaal zoek is. Met alle gevolgen van dien overigens.  

Mijn partij is altijd de partij geweest waarmee ik het minst oneens ben. Ik heb in mijn leven als politicus veel mensen doen schrikken toen ze me kwamen zeggen dat ze de partij voor de volle honderd procent steunden en ik soms antwoordde dat ik hoopte dat ze dat niet meenden. Het gelijk van een partij is trouwens relatief.  

Ik zal nooit vergeten hoe op een partijcongres van de N-VA dat moest beslissen over al dan niet regeringsdeelname in Vlaanderen, één van de eerste tussenkomsten (van een West-Vlaamse burgemeester van een niet al te grote gemeente) ging over het feit dat er in het regeerakkoord geen sprake was van verplichte fusies van gemeenten. De man juichte dat zeer toe, bedankte uitdrukkelijk onze onderhandelaars en kreeg na zijn tussenkomst vanwege het voltallig congres een fors en welgemeend applaus. Niemand merkte toen op dat in het partijprogramma krek het omgekeerde stond…      

Het idee dat nen echte iemand is die niet van mening verandert is dwaas. Alleen fanatici veranderen nooit hun gedachten. Groten uit de geschiedenis bewijzen trouwens het omgekeerde: ze veranderden van mening en zelfs van partij. Ronald Reagan, die nochtans de wereld heeft veranderd, ging van de Democraten naar de Republikeinen. François Mitterrand, een van de vaderen van  Europa, ging van rechts naar links. Winston Churchill deed het zelfs twee keer: van de Conservatieven naar de Liberalen, en dan weer terug.  

Toen hij in het Lagerhuis op die zogeheten opportunistische overloperij werd aangesproken was zijn repliek zeer Churchilliaans – niet voor niets won hij ooit de Nobelprijs literatuur: “To improve is to change; so to be perfect is to have changed often.” Niet voor niets staat dat zinnetje in een verzamelboekje dat Winston’s Wisdom heet. Ik kreeg het lang geleden cadeau en heb dat al minstens twintig keer gelezen.  

Die zinnetjes-gedachten van Churchill zijn mij vaak van pas gekomen. Onder meer in een interview met Filip Dewinter, helemaal op het eind van mijn leven bij de VRT. Dewinter is een politieke stielman pur sang; heel lang was hij altijd sneller op de bal dan de anderen. Over Dewinter kon je zeggen wat Johan Cruijf zei over de Italiaanse nationale ploeg: ‘Als ze een kans ruiken, maken ze er twee.’  

Op een bepaald moment zegt Dewinter: ‘Maar ik zeg al dertig jaar lang hetzelfde.’ Waarop ik weer: ‘Dat is waar, maar kan u zich voorstellen dat uitgerekend dat uw probleem is?’ De kijkers van toen hebben dat allicht niet gezien, maar ik zag dat ik hem raakte. Maar, zo gaat dat nu eenmaal in live programma’s met vakmensen, Dewinter zei daarna iets over het belang van standvastigheid of zo. De werkelijkheid is soms ook subtiel.  

Niet dat ik mij in de verste verte wil vergelijken met Reagan of Mitterrand, maar ik ben dus ook van partij veranderd. In mijn zeer jonge jaren schreef ik onder pseudoniem in mijn eentje het lokale blad van de Volksunie vol. Niemand las dat, behalve de toenmalige Gentse volksvertegenwoordiger Frans Baert, een grote meneer. Hij vond mijn stukjes heel goed, zei hij, ‘maar ge moet niet socialistischer willen zijn dan de sossen.’ Hij had gelijk. Ik ben dan maar zelf naar de sossen gestapt.  

En toen ik later als Wetstraatjournalist de Belgische politiek heel goed leerde kennen, begreep ik gaandeweg dat je dit land nooit bestuurd krijgt als je de institutionele problemen niet oplost. Én socialistische én liberale én christendemocratische toplui vertelden mij hoe moeilijk het allemaal was ‘met die Walen.’ Stevaert noemde zichzelf een feitelijke separatist en Karel De Gucht had het over een permanente diplomatieke conferentie. En omdat ik intussen ook niet meer geloofde dat linkse politiek tot een samenleving leidt met zoveel mogelijk welvaart en welzijn voor zoveel mogelijk mensen, kwam ik bij de N-VA terecht.  

Ik zag dat daar ook mensen rondliepen voor wie, zoals voor mijn eigen ouders, een geslaagde 11 juli-viering het toppunt was van het politieke streven. En dan? Dat daar bovendien ijdeltuiten, huichelaars, profiteurs en zelfs regelrechte smeerlappen rondliepen is teleurstellend, maar omdat dat overal elders ook zo is, is dat een detail waarover men zich niet moet bekreunen.  

Zolang men zelf durft denken, zelfs buiten het eigen hokje, is er geen probleem.    

Doorbraak, 24 december 2024