Er is (te) vaak nauwelijks verschil tussen de duidingsprogramma’s van de Vlaamse openbare omroep en absurd amateurtheater. In wezen gaat dat over het verschil tussen doen alsof en bezig zijn met wat ertoe doet, het onderscheid tussen spel en knikkers. Dat verschil is zelden zo pijnlijk in beeld gebracht als in De Afspraak van vorige vrijdag. De kijkers zijn daar met een kluitje in het riet gestuurd. Als er ooit een Award voor Gemiste Vragen komt, dan weet ik het heel zeker: deze aflevering is minstens een nominatie waard. Alle sérieux is daar immers netjes neergelegd.

Leesafspraak. Wat hieronder staat is een beknopte maar – denk ik – correcte en tamelijk letterlijke  weergave. Met cursief die gemiste (en dus ongehoorde) vragen. Simpele vragen waarvoor je noch moet studeren noch dagenlang moet nadenken. Vragen van alleman.

• Of dat veel voorkomt, zo’n ruzie tussen liberalen, tussen VLD en MR?
• KDG: Het is begrijpelijk dat er tussen mijn partij en de MR spanningen zijn  over de manier waarop Georges-Louis Bouchez (hierna GLB) in de pers komt. Die laat zich weinig gelegen aan wat men in Vlaanderen denkt.
• Verwart u niet wat Vlaanderen denkt met wat de Open VLD denkt? Gaat het niet eerder over wat hij zegt dan over de manier waarop hij dat zegt? Het is misschien zelfs omgekeerd: GLB is in Vlaanderen populair omdat hij vaak zegt wat veel mensen in Vlaanderen denken?

Alain Gerlache van de RTBf merkt op dat het niet gaat om spanningen tussen twee partijen, wel over fundamentele onenigheid. Hij noemt de verzoeningstekst van MR en Open VLD boerenbedrog. (Een forse uitspraak, waarmee je iets moet doen. Niet dus.)

• Ook Meryem Almaci heeft gezegd dat er met GLB niet samen te werken valt. Ligt het echt aan hem?
• KDG: Hij heeft onvoldoende begrip voor zijn zusterpartij die bovendien die regering moet leiden, een moeilijke regering met maar liefst zeven partijen.
• Is dat een voldoende argument om het liberale verhaal dan maar in te slikken? Wie heeft trouwens ooit gezegd dat de Open VLD de regering moést leiden, tenzij de VLD zelf? Men wist toch waaraan men begon…  

• GLB ontwapent ook niet. Hij gaat door.
• KDG: Hij zal ook niet ontwapenen. Hij heeft een discours met punten die uitgesproken liberaal zijn. Maar in een regering met zeven kan je niet altijd alle liberale standpunten doordrukken.
• U zegt het nu zelf: het conflict MR-VLD draait om het verschil tussen het liberale verhaal en het Vivaldi-verhaal? Is dat Vivaldi-verhaal voor u liberaal genoeg?  

• De VLD moet dat ondergaan. Wat kan je anders doen?
• KDG: Daar is niets aan doen. Het is misschien makkelijker te zeggen: ok, laat hem maar.
• Maar dan blijft dat probleem wel hangen. Geraakt uw partij dus nooit van dat probleem af?

Econoom Stijn Baert merkt op dat GLB een aanbodpoliticus is. Zoals Guy Verhofstadt dat ooit is geweest. Maar het gedoe tussen Lachaert en GLB, zegt hij, dat doet het vertrouwen in de Vlaamse liberalen constant afkalven. Gerlache zegt dat de Vlaamse pers geobsedeerd is door GLB. Hij gebruikt zijn partij als instrument voor zijn persoonlijke ambitie.

• Zo lang de MR het goed doet in de peilingen zal zijn partij hem dat toch niet kwalijk nemen? Op bijeenkomsten van de MR blijkt GLB op handen te worden gedragen…

Gerlache legt uit dat GLB met de MR de grootste Franstalige partij wil worden, en dat dat ook kan lukken. En dat hij dan zelf premier wil worden. Al moet hij er dan wel voor zorgen dat de Open VLD niet langer de premier kan leveren.

• Wat zegt u nu? Een afkalvende VLD dient dus GLB?  

• Hoe moet de premier daarmee omgaan? Dat tast toch zijn positie aan?
• KDG: Een premier moet daar boven staan. En Alexander De Croo doet dat ook.

Gelukkig is er Baert om het debat toch nog een beetje te sturen. De regering geeft op die manier de indruk een soort strafkamp te zijn van partijen die erin zitten omdat ze er niet uitkunnen, en waar bovendien de echte problemen – begroting, pensioenen, arbeidsmarkt – niet worden aangepakt.

• KDG: Er zijn partijen die wél willen hervormen, maar er zijn er ook andere, met de PS op kop, die dat niet willen. En consensus heb je nodig. En deze regering was die van de laatste oplossing. Andere oplossingen waren er niet.
• Wat zegt u nu? Wil dat zeggen dat we ons gewoonweg moeten neerleggen bij die blokkering?

Baert legt de vinger in de wonde. Het probleem zat er in van bij het begin. Als je wel afspraken maakt over het geld dat je gaat uitgeven, maar niet over waar dat geld vandaan moet komen, dan krijg je dit. De socialisten zitten in een zetel.

• KDG: Daarover is geen akkoord gesloten omdat er geen akkoord te sluiten was. Maar er moest wel een regering zijn.
• Wat zegt u nu? Er was wél een regering maar geen akkoord??  

• KDG: Anders was er een regering met PS en N-VA, en dat zou in de praktijk nóg slechter zijn geweest, met flink wat geld van Vlaanderen voor Wallonië.
• Komt wat we nu meemaken niet op hetzelfde neer?  

• Heeft u geen spijt?
• KDG: Wat anders?
• Mijn god!

Volgt dan een heel stuk over de begrotingssaga. Voor de zoveelste keer blijkt dat Eva De Bleeker eigenlijk gelijk had. Maar, zegt alweer Baert, je kan als staatssecretaris de premier niet tegenspreken. Maar de premier had ook kunnen luisteren naar de staatssecretaris, en voorzichtig zijn. De indruk is nu  ontstaan dat de regering de begroting niet ernstig neemt.

• KDG: Het politiek akkoord was dat de verlaging van de BTW niet zou worden verdergezet zonder akkoord over de accijnzen. De staatssecretaris moet dat respecteren.
• Er zijn minstens vier partijen die zeggen dat de BTW-verlaging hoe dan ook zal worden verdergezet.  

• KDG: Je kan ook geen twee begrotingen maken. Eén voor de Kamer en één voor Europa. Doe je dat wel dan moet de premier reageren. En dus is het ontslag van de staatssecretaris logisch. Al wil ik daarmee niets zeggen over de bedoelingen van De Bleeker. Ik geef haar ook geen kritiek.
• Maar heeft ze dan wel een fout gemaakt?

Baert speelt wel zijn rol. Het probleem is ook hier hetzelfde: wel beslissen over de uitgave, niet over de compensatie ervan. Normaal doe je de twee tegelijk.

• KDG: Dat kan nu niet.
• En dat is het dan? Jammer, maar helaas, zoiets?

Over de rol van Europa is De Gucht wel helder. Komen we voor 2024 weer met zo’n begroting af, dan is er een serieus probleem. Hoewel…

• KDG: De Belgische begroting is wel niet simpel. Europa wil bijvoorbeeld een pensioenhervorming die minder geld kost. Alexander De Croo en de Open VLD zijn daar voor. Maar de PS is daar vierkant tegen. Zegt u me dan eens hoe je dat oplost?
• Dat betekent dus dat de PS gewoon baas is? En daar legt u zich dan maar bij neer?  

• Melissa Depraetere van Vooruit zegt dat haar generatie dat zal moeten betalen. Bij de PS hoor je dat niet.

Gerlache legt uit dat dat inderdaad het verschil is. PS en Vooruit zijn wezenlijk andere partijen. In die zin, zegt hij, is het begrip politieke familie een pure fictie.

• Klopt dat, meneer De Gucht? En bewijst dat niet dat je binnen het Belgische kader de problemen niet meer opgelost krijgt? 

• Heeft Depraetere gelijk. Of kunnen we die gaten in de begroting wel aan?
• Was een interessante vraag geweest voor De Gucht…

Maar Baert antwoordt. We geven geld uit dat er niet is, jaar na jaar. We hebben nu het grootste tekort van de Unie. Andere landen hebben ook een tekort, maar ze maken dat kleiner. Bij ons gaan het tekort en de schuld toenemen.

• KDG: Je moet kijken naar de tijdelijke uitgaven. En daarop besparen. Je kan geen eindeloze steun voor energie-uitgaven blijven geven.
• Hoe lang wel?  

• KDG: Door de inflatie zal de schuld ook afnemen.

Weer Baert. De ontsporing heeft niet alleen te maken met de tijdelijke uitgaven. Er is ook een structureel probleem. En ja de inflatie vermindert de schuld. Maar de inflatie verhoogt ook de rente op de staatsschuld. En daardoor gaat de schuld weer stijgen.

• Ok. Goed.

Ik kan me voorstellen dat De Gucht niet ontevreden naar huis is gegaan. Met een pluim voor de VRT: dat zijn mensen met wie je een Afspraak kan maken. Op Twitter merkten verschillende mensen op dat hij een heel mooi jasje aan had.

Zonder twijfel eentje met grote zakken ook. Waar de hele VRT-redactie in kan.

Doorbraak, 29 november 2022