Het is bekend: er is een universitair onderzoek gevoerd naar de onpartijdigheid van de Vlaamse Openbare Omroep, en er is niets aan de hand, op wat neuzelende op- en aanmerkingen na, diep verborgen in het honderd bladzijden dikke rapport. Dat was voorspelbaar.

Een beetje communicatiewetenschapper zal doceren dat onpartijdigheid eenvoudigweg niet te meten valt. Bijvoorbeeld omdat – en een beetje journalist weet dat - subtiliteit de meest efficiënte vorm van partijdigheid is. Woordjes, tournures, kleine dingetjes. Al wat meer is – jarenlang het Vlaams Blok/Belang aanvallen bijvoorbeeld – werkt niet, zo blijkt, integendeel zelfs. Elk onderzoek over onpartijdigheid is bijgevolg een schijnbeweging. Een beetje onderzoeker zou dat eigenlijk moeten weigeren.

Maar het is voor de omroep zelf goed besteed geld: bij elke opmerking over onpartijdigheid haal je dat rapport boven, zeg je dat daar niets van aan is, en dat het zelfs wetenschappelijk bewezen is.

De meest wetenschappelijke methode is nogal simpel: je kijkt, luistert, leest. En oordeelt. En dan zie je bijvoorbeeld dat als het over de coronacrisis gaat – en het gaat al máánden over de coronacrisis – de nieuwsdienst van de openbare omroep eigenlijk de rol van staatszender helemaal waarmaakt. Ze ondersteunen het beleid.

Er is een soort van cameraderie ontstaan met de virologen. Een zeldzame keer is er zelfs een verspreking en worden de voornamen gebruikt. En – vooral! – de andere stem ontbreekt totaal. Als er al eens een ander geluid komt, zoals recent in De Zevende Dag, belooft de VRT stante pede dat dit eenmalig was.

Niet dat we elke dag een antivaxer opgevoerd moeten krijgen. U weet dat ik er zelf van uitga dat Covid19 een zeer serieus probleem is, en dat, nu de vaccins hun werking bewijzen, bijgevolg verplichte inenting voor iedereen aangewezen is. Maar antivaxers bestaan wel. Als ze worden doodgezwegen, versterkt dat hun positie.

In meer algemene zin moet elk medium altijd de kritische stem laten klinken. Als ik lees wat een UGent-professor in de klinische psychologie te zeggen heeft, denk ik: die man – hij is (in een boutade) Trump noch Baudet - wil ik wel eens horen. Ik wil zijn gedachten getoetst zien aan die van andersdenkenden. Niet dus. Maar is het dan de opdracht van de nieuwsdienst het beleid te ondersteunen?

Wie wél die kritische stem wou horen, was in deze crisis eigenlijk aangewezen op Het Laatste Nieuws. Waar met name Jeroen Bossaert een opmerkelijk parcours heeft gereden en een indrukwekkende verzameling primeurs en kritische commentaren bij elkaar heeft gefietst. Ik citeer uit het blote hoofd: over waarom zelf- en sneltests bij ons niet doorbreken. Over de mondmaskersage in al zijn aspecten. Over het gesjoemel en de geheimdoenerij met allerlei cijfergegevens. Over gesjoemel met coronageld. Over hopen geld die worden uitgegeven voor een medicijn dat niet werkt. Over de desastreuze communicatie. En ik vergeet vast nog veel ander nieuws. Telkens goed gedocumenteerd, nergens echt tegengesproken, maar dus wel vakkundig doodgezwegen.

Eerder deze week beschreef hij hoe de concurrentie en de strijd om geld en posities tussen de verschillende soorten labo’s (universiteiten, privé en ziekenhuizen) ervoor zorgen dat er én alweer miljoenen onnodig worden uitgegeven én – door de eindeloze discussies tussen die partners – essentieel onderzoek naar de varianten van het virus niet of veel te laat gebeurt.

Ik denk niet dat Bossaert al één keer is uitgenodigd in een van de VRT-duidingsprogramma’s. Hij stoort blijkbaar. Of hij behoort niet tot het vaste clubje waarvan men weet bij voorbaat wat het gaat zeggen. Er wordt wel een zeer zeldzame keer verwezen naar wat Bossaert schrijft, bijvoorbeeld over die strijd tussen virologen en hun labo’s. Maar dan mag één van de vaste virologen (hier Herman Goossens) gewoon zeggen dat dat allemaal nonsens is. En daarmee is de kous af. Het is een proces waarin alleen de verdediging het woord krijgt, de aanklager moet zwijgen en de advocaat mag zeggen dat de aanklager een onnozelaar is. Dat is beslist niet onpartijdig. Dat is wel de praktijk.

Bossaert is een écht journalist: hij neemt niets zo maar aan, durft ministers én virologen tegenspreken, én hij zoekt de dingen ook uit, botst op verrassende misstanden. Het Laatste Nieuws heeft bij velen nog het imago van de pulpgazet. In werkelijkheid is er nergens anders zoveel gedegen onderzoeksjournalistiek te vinden. Maar bij de VRT telt helaas alleen wat in de eigen kraam past, waar maar één soort worst aan de man wordt gebracht.