Het blijkt een wijsheid van Wittgenstein te zijn: waarover men niet kan spreken, moet men zwijgen. Ik kan mij daar iets bij voorstellen. Nogal veel eigenlijk. Interessanter is dat ook het omgekeerde waar is – Wittgenstein was een logicus: er bestaan dingen waarover men niet kan/mag zwijgen, waarover men moet spreken. Ook daarbij kan ik mij iets voorstellen.

Het is een weerkerende vraag voor elke redactie: waarover gaan we het hebben? Volgens de regels van de kunst moeten er twee voorwaarden vervuld zijn om het zinvol ergens over te hebben. Het moet over iets gaan dat de moeite waard is, dat op de een of andere manier belangrijk is, dat maatschappelijk relevant is. Jef heeft in zijn vinger gesneden is dus geen nieuws. Er is oorlog in Europa is dat wel. En het moet over iets gaan dat de lezer/luisteraar/kijker wil weten/vernemen. Dat is van de twee voorwaarden de belangrijkste. Delphine heeft een brief geschreven om te zeggen dat de koninklijke familie haar onheus behandelt heeft weinig of zelfs geen maatschappelijke relevantie, maar toch lezen we dat allemaal als dat in de krant staat. Nieuws moet dus het liefst én belangrijk én belangwekkend zijn, maar belangwekkend alleen is genoeg.

Een overheidsaanbesteding over vijftig miljoen belastinggeld is geen onnozeliteit. Heisa in politiek en media gaat vaak over veel minder. Als er aanwijzingen zijn dat met die vijftig miljoen misschien niet al te koosjer is omgesprongen – we kiezen voor voorzichtige woorden – dan is dat op zich het melden waard. Zeker als over de toewijzing van dat geld aan A, en dus niet aan B, ook in het parlement vragen worden gesteld. Dat is des te meer waar als dat geld eerst aan B en pas daarna, na een ingreep van hogerhand, aan A is toegekend.

Als er dan ook nog filmpjes opduiken waarin de ambtenaar die met de overheidsaanbesteding bezig is geweest zegt dat ze inderdaad A heeft geholpen om de beste papieren in te dienen, dan moet er op zijn minst een oranje knipperlicht afgaan in de redactielokalen. Als de ambtenaar in kwestie ook zegt dat ze er naar eer en geweten van overtuigd was dat A de beste was, en dat ze die daarom heeft geholpen, gaat het licht net niet van oranje op rood.

Want als beslist is overheidsopdrachten objectief toe te kennen in een gelijk speelveld, dan mag dat natuurlijk niet. Dan moet je al wie zijn vinger opsteekt op dezelfde manier helpen of niet helpen. Anders kan je maar meteen de ambtenaar zelf laten beslissen. Of doen zoals nog altijd in het zuiden des lands gebruikelijk is: c’est le/la ministre qui décide.

Als dan ook nog een tweede filmpje opduikt waarin ook A toegeeft dat hij het miljoenencontract heeft gekregen dankzij de goede relatie met de ambtenaar, en dat hij zonder die hulp nooit dat contract had gekregen, dan gaat het licht op rood.

De minister zegt dat hij die filmpjes nog niet heeft gezien… Ze zijn inderdaad afgecasht (de gezichten zijn niet herkenbaar) en de stem is vervormd. Maar de verklaringen van de ambtenaar én van A liegen er niet om: dit is gesjoemel.

B is wel naar de Raad van State gegaan, en heeft daar ongelijk gekregen. Dat is ook perfect logisch. De Raad heeft nagegaan of de procedures keurig zijn gevolgd. En inderdaad: die zijn allemaal keurig gevolgd. Dat is wat de ambtenaar net zegt: zonder mijn hulp had A zonder twijfel fouten gemaakt (‘die ik niet kon repareren’). Corruptie kan er ook in bestaan dat alleen maar aan één iemand de juiste weg wordt getoond.

Voor de Raad van State heeft de ambtenaar wel gezworen dat ze met A alleen contact heeft gehad binnen de formele procedure. Maar dat blijkt dus niet te kloppen; getuige wat de ambtenaar zelf zegt. De Raad is dus misleid, is voortgegaan op foute gegevens.  Dat is een nieuw element.

Wat hierboven staat stond allemaal met naam en toenaam te lezen in Het Laatste Nieuws. Vreemd is dat alle andere kranten hierover hebben gezwegen. Zusterkrant De Morgen vindt dat geen nieuws. En ook voor de kranten van het Mediahuis is dat het melden niet waard. En vanzelfsprekend zwijgt ook de redactie van de openbare omroep.

Ook als de verantwoordelijke minister daarover een persconferentie heeft gegeven waarbij – er worden bakens verzet – journalisten alleen pen en papier mochten meebrengen. En dus geen telefoons, camera’s of microfoons. Omdat B naar het zeggen van de minister ‘in een andere categorie speelt’, alsof het over de KGB of over de Mossad gaat.

En dat dus allemaal omdat die verantwoordelijke minister Frank Vandenbroucke is. ‘Frank’ doet dat niet. Hij is de integriteit zelve. Frank sjoemelt niet. Daarover spreken wij dus niet.

Een beetje zoals de Engelse Victoriaanse freule aan wie wordt uitgelegd wat ze te verwachten had op haar huwelijksnacht. Maar ze wijst dat af als onzin. A real gentleman would never do anything like that.

En onze correcte pers: die spreekt door te zwijgen.  

PS Ik schrijf op zondag. Op maandag is mijn column door de realiteit ingehaald. De Standaard en Het Nieuwsblad zijn tot het inzicht gekomen – naar alle waarschijnlijkheid omdat ook de Franstalige pers in het weekeinde wakker is geschoten – dat zwijgen niet langer kan. Maar ze doen dat op de hen geheel eigen wijze. Niets over de grond van de zaak. Alles over de wijze waarop het bewijsmateriaal is verzameld.

De kop zegt alles: Hoe een vaccinverdeler Israëlische spionnen op een ambtenaar afstuurde. Die Joden toch! Foute mensen!    

Doorbraak, 12 december 2023